آنوریسم مغزی چیست ؟ علائم، علت، تشخیص و درمان

آنوریسم مغزی (AN-yoo-riz-um) برآمدگی یا باد کردن در رگ خونی مغز است. اغلب شبیه توت آویزان بر روی ساقه است. آنوریسم مغزی می‌تواند نشت کند یا پاره شود و باعث خونریزی در مغز شود (سکته مغزی هموراژیک). بیشتر اوقات پارگی آنوریسم مغزی در فضای بین مغز و بافت‌های نازک که مغز را پوشانده است رخ می‌دهد. به این نوع سکته هموراژیک خونریزی زیر عنکبوتیه گفته می‌شود. آنوریسم پاره شده به سرعت تهدید کننده زندگی می‌شود و نیاز به درمان پزشکی فوری دارد. با این حال، اکثر آنوریسم‌های مغزی پاره نمی‌شوند، مشکلات سلامتی ایجاد نمی‌کنند یا علائم ایجاد نمی‌کنند. چنین آنوریسم‌هایی اغلب در حین آزمایش شرایط دیگر تشخیص داده می‌شوند. 

علائم آنوریسم مغزی

علائم آنوریسم مغزی شامل موارد زیر است:

علائم آنوریسم پاره شده

سردرد ناگهانی و شدید علامت اصلی پارگی آنوریسم است. این سردرد اغلب به عنوان “بدترین سردرد” که تابه‌حال تجربه شده توصیف می‌شود. علائم و نشانه‌های شایع پارگی آنوریسم عبارتند از:

• سردرد ناگهانی، بسیار شدید
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی گردن
• تاری دید یا دوبینی
• حساسیت به نور
• تشنج
• افتادگی پلک
• از دست دادن هوشیاری
• گیجی

علائم آنوریسم نشت پیدا کرده

در برخی موارد، آنوریسم ممکن است مقدار کمی خون نشت کند. این نشت ممکن است فقط باعث موارد زیر شود:

• سردرد ناگهانی، بسیار شدید

پارگی شدیدتر اغلب به دنبال نشتی رخ می‌دهد.

علائم آنوریسم پاره شده

آنوریسم مغزی پاره شده ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، به خصوص اگر کوچک باشد. با این حال، یک آنوریسم بزرگ‌تر بدون پارگی ممکن است بر بافت‌ها و اعصاب مغز فشار بیاورد و احتمالاً باعث موارد زیر شود:

• درد در بالا و پشت یک چشم
• گشاد شدن مردمک چشم
• تغییر در بینایی یا دوبینی
• بی حسی یک طرف صورت

زمان مراجعه به پزشک

در صورت بروز موارد زیر ، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:

• سردرد ناگهانی، بسیار شدید
• اگر با فردی هستید که از سردرد ناگهانی و شدید شکایت می‌کند یا هوشیاری خود را از دست داده یا دچار تشنج شده است، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
• آنوریسم‌های مغزی در نتیجه نازک شدن دیواره عروق ایجاد می‌شوند.
• اگرچه آنوریسم‌ها می‌توانند در هر نقطه از مغز ظاهر شوند، اما بیشتر در شریان‌های پایه مغز شایع هستند.

علل ایجاد آنوریسم مغزی

علل آنوریسم مغز ناشناخته است، اما طیف وسیعی از عوامل ممکن است خطر را افزایش دهند.

عوامل خطر آنوریسم

عوامل متعددی می‌توانند منجر به ضعف در دیواره شریان شود و خطر پارگی آنوریسم مغزی را افزایش دهد. آنوریسم مغزی در بزرگسالان بیشتر از کودکان و در زنان بیشتر از مردان شایع است. برخی از این عوامل خطر با گذشت زمان ایجاد می‌شوند. در برخی موارد ممکن است آنوریسم در هنگام تولد وجود داشته باشد.

عوامل خطری که با گذشت زمان ایجاد می‌شوند!

این موارد شامل:

• سن بالا
• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا 
• سوء مصرف مواد مخدر، به ویژه استفاده از کوکائین
• مصرف زیاد الکل
• برخی از انواع آنوریسم‌ها ممکن است پس از آسیب به سر (تشریح آنوریسم) یا عفونت‌های خونی خاص (آنوریسم قارچی) ایجاد شوند.

عوامل خطر موجود در هنگام تولد

این موارد شامل:

• اختلالات ارثی بافت همبند، مانند سندرم Ehlers-Danlos ، که عروق خونی را ضعیف می‌کند.
• بیماری کلیه پلی‌کیستیک، یک اختلال ارثی است که منجر به کیسه‌های پر از مایع در کلیه‌ها می‌شود و معمولاً فشارخون را افزایش می‌دهد.
• آئورت باریک (انقباض آئورت)، عروق خونی بزرگ که خون غنی از اکسیژن را از قلب به بدن می‌رساند.
• ناهنجاری شریانی مغز (AVM مغز)، ارتباط غیرطبیعی بین شریان‌ها و وریدهای مغز که جریان طبیعی خون بین آنها را قطع می‌کند.
• سابقه خانوادگی آنوریسم مغزی، به ویژه خویشاوندان درجه اول، مانند والدین، ​​برادر، خواهر یا فرزند

عوارض آنوریسم مغزی

هنگامی که آنوریسم مغز پاره می‌شود، خونریزی مغزی معمولاً فقط چند ثانیه طول می‌کشد. خون می‌تواند باعث آسیب مستقیم به سلول‌های اطراف شود و خونریزی می‌تواند به سلول‌های دیگر آسیب برساند یا آنها را از بین ببرد. همچنین فشار داخل جمجمه را افزایش می‌دهد. اگر فشار بیش از حد بالا برود، ممکن است خون و اکسیژن رسانی به مغز به حدی مختل شود که از دست دادن هوشیاری یا حتی مرگ رخ دهد. عوارضی که ممکن است بعد از پارگی آنوریسم ایجاد شوند عبارتند از:

• خونریزی مجدد. آنوریسم پاره شده یا نشتی که بیمار را در خطر خونریزی مجدد قرار می‌دهد. خونریزی مجدد می‌تواند باعث آسیب بیشتر به سلول‌های مغزی شود.
• وازواسپاسم: پس از پارگی آنوریسم مغز، رگ‌های خونی در مغز شما ممکن است به طور نامنظم تنگ شوند (وازواسپاسم). این وضعیت می‌تواند جریان خون را در سلول‌های مغزی (سکته مغزی ایسکمیک) محدود کند و باعث آسیب و از دست دادن سلول‌های اضافی شود.
• هیدروسفالی هنگامی که پارگی آنوریسم منجر به خونریزی در فضای بین مغز و بافت اطراف آن می‌شود (خونریزی زیر عنکبوتیه) در اغلب موارد، خون می‌تواند گردش مایع اطراف مغز و نخاع (مایع مغزی نخاعی) را مسدود کند. این وضعیت می‌تواند منجر به ایجاد مایع اضافی مغزی نخاعی شود که فشار را بر مغز افزایش می‌دهد و می تواند به بافت‌ها آسیب برساند.
• هیپوناترمی: خونریزی زیر عنکبوتیه ناشی از پارگی آنوریسم مغزی می‌تواند تعادل سدیم را در خون مختل کند. این ممکن است در اثر آسیب هیپوتالاموس، ناحیه‌ای در نزدیکی قاعده مغز رخ دهد.
• کاهش سطح سدیم خون (هیپوناترمی) می‌تواند منجر به تورم سلول‌های مغزی و آسیب دائمی شود.

آنوریسم مغزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص آنوریسم مغزی توسط پزشک انجام می‌شود. سابقه سردرد، شروع حاد سردرد، همراه با سفتی گردن بیمار در معاینه فیزیکی، معمولاً پزشک را وادار می‌کند تا برای تشخیص بهتر، از مغز بیمار سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) بگیرد. اگر سی تی اسکن ظرف ۷۲ ساعت از شروع سردرد انجام شود، در ۹۳ تا ۱۰۰ درصد موارد همه آنوریسم‌ها تشخیص داده می‌شود. در موارد معدودی که توسط CT تشخیص داده نمی‌شود، پزشک ممکن است برای تشخیص خون در مایع مغزی نخاعی که در فضای ساب آراکنوئید جریان دارد، یک سوراخ کمری (LP یا ضربه نخاعی) را در نظر بگیرد. برخی بیمارستان‌ها به‌جای LP آنژیوگرافی مغز را در نظر می‌گیرند.
اگر CT یا LP وجود خون را نشان دهد، آنژیوگرافی برای شناسایی محل آنوریسم و ​​برنامه ریزی درمان انجام می‌شود. آنژیوگرافی، روشی است که یک کاتتر در عروق مغز قرار می‌گیرد و هنگام عکس‌برداری رنگ تزریق می‌شود، این روش می‌تواند آناتومی عروق را نشان دهد و وجود و محل آنوریسم را مشخص کند. 

درمان آنوریسم مغزی چیست؟

درمان آنوریسم ترمیم عروق خونی است. برای درمان آنوریسم مغزی دو گزینه درمانی وجود دارد.

• جراحی باز: جراحی باز یا کرانیوتومی (craniotomy)، از طریق جراحی باز کردن جمجمه انجام می‌شود. زمان بهبودی در این روش معمولاً چهار تا شش هفته است.
• کوییلینگ اندوواسکولار: کوییلینگ اندوواسکولار گزینه مناسبی برای درمان آنوریسم‌ها است، زیرا به شکافتن جمجمه نیازی نیست و عموماً در زمان کوتاه‌تری انجام می‌شود، که در نتیجه داروی بیهوشی کمتری به بیمار تزریق می‌شود. زمان بهبودی معمولاً دو تا چهار روز است.
• گیره آنوریسم: در گیره گذاری با عمل جراحی یک بالون دور دیواره شریان قرار می‌گیرد. جراح مغز استخوان جمجمه را باز می‌کند و یک گیره کوچک در گردن آنوریسم قرار می‌دهد تا مانع از خونریزی آنوریسم شود.
• فنر آندوسکوپی: گیره گذاشتن با روش جراحی یا فنر آندوسکوپی و یا دایورتور جریان را می‌توان برای خنثی کردن آنوریسم مغز پاره شده استفاده کرد و از پاره شدن آن در آینده جلوگیری کرد.

منبع