انواع روش های جراحی دیسک کمر : روش های درمانی باز و بسته

دیسک کمر ، یکی از رایج‌ترین اختلالات مربوط به ستون فقرات است که سالانه بسیاری از افراد را درگیر می‌کند. پارگی دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از دیسک‌های بین‌مهره‌ای در اثر فرسایش یا ضربه، دچار آسیب شود. آسیب دیسک در مراحل پیشرفته‌تر باعث پارگی لایه بیرونی و  خارج شدن ماده‌ی ژله‌ای مانند درون آن می‌شود. در این حالت می‌گوییم بیرون‌زدگی یا فتق دیسک اتفاق افتاده است.

دیسک کمر در مراحل اولیه نیاز به درمان خاصی ندارد و با استراحت، فیزیوتراپی و راه‌حل‌های ساده بهبود می‌یابد. اما اگر دیسک به موقع پیگیری نشود، شدت بیشتری پیدا کرده و در صورتی که باعث فشار بر روی نخاع و ریشه‌های اعصاب شود، مشکلات پیچیده‌تری را برای انسان ایجاد می‌کند. جراحی دیسک کمر آخرین راهکار درمانی است که در صورت عدم دریافت نتیجه از روش‌های قبلی، برای برطرف کردن اختلال ایجادشده و کاهش درد، پیشنهاد می‌شود.

در این بخش به معرفی انواع جراحی دیسک کمر پرداخته و در مورد هریک از آن‌ها توضیحاتی را عنوان می‌کنیم. با ما همراه باشید.

جراحی دیسک کمر

جراحی دیسک کمر آخرین راهکار درمانی است که در صورت خطرناک بودن وضعیت بیمار، انجام می‌شود. پزشک ابتدا راه‌حل‌های ساده‌تری چون استراحت، ورزش، فیزیوتراپی، ماساژ، گرمادرمانی و غیره را به بیمار توصیه می‌کند و از او می‌خواهد تا با تغییر سبک زندگی و محدود کردن فعالیت‌های سنگین، مراقبت‌ بیشتری از ستون فقرات و کمر خود داشته باشد. در صورتی که راهکارهای درمانی پاسخگو نباشد و بیمار هم‌چنان با درد کمر مواجه باشد، پزشک در نهایت عمل جراحی را به او پیشنهاد می‌دهد.

جراحی دیسک کمر روش‌های مختلفی دارد که با توجه به شرایط بیمار و شدت آسیب واردشده از طرف پزشک پیشنهاد می‌گردد. این روش‌ها به طور کلی به دو دسته جراحی باز (روش‌های تهاجمی) و جراحی بسته (روش‌های کم تهاجمی) تقسیم می‌شوند. با توجه به این‌که جراحی به روش بسته خطرات کمتری برای بیمار دارد، پزشک در مراحل اولیه سعی می‌کند تا از این روش برای جراحی استفاده نماید. اما اگر عارضه جدی و خطرناک باشد و امکان جراحی به روش بسته وجود نداشته باشد، پزشک از روش‌های تهاجمی‌تر‌ برای درمان بیماری کمک می‌گیرد.

جراحی دیسک کمر به روش باز

در جراحی دیسک کمر به روش باز، پزشک برای دسترسی به ناحیه آسیب‌دیده و ترمیم آن، اقدام به باز کردن کامل ناحیه درمان می‌کند تا تسلط بیشتری بر روی اجزا داشته باشد. از این روش زمانی استفاده می‌شود که دیسک به طور کامل تخریب شده و فشار زیادی را بر روی نخاع و ریشه‌های عصبی وارد کرده باشد. جراحی باز دیسک کمر با روش‌های متعددی انجام می‌شود که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

جراحی لامینکتومی

لامینکتومی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های جراحی است که با هدف رفع تنگی کانال نخاعی و کاهش فشار بر روی نخاع انجام می‌شود. در واقع این روش زمانی توصیه می‌شود که پزشک علائم میلوپاتی یا تنگی کانال نخاع را در بیمار مشاهده کند. این علائم شامل احساس درد، ضعف و بی‌حسی، اختلالات حرکتی، خشکی دست‌ها و پاها، عدم تعادل و ایجاد مشکل در راه‌ رفتن فرد می‌باشد. در این روش، جراح برای دسترسی به کانال نخاعی، قسمتی از استخوان‌های لامینا و لیگمان را جدا کرده  و سپس دیسک بیرون‌زده را خارج می‌نماید.

جراحی میکرودیسکتومی

میکرودیسکتومی یک عمل جراحی حداقل تهاجمی است. در این روش برشی بسیار کوچک در حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر بر روی خط میانی کمر انجام می‌شود و پزشک از یک میکروسکوپ برای دید بهتر دیسک آسیب‌دیده و ریشه‌های عصبی استفاده می‌کند. عمل میکرودیسکتومی مانند لامینکتومی، با هدف برطرف کردن تنگی کانال نخاعی و برداشتن دیسک آسیب‌ دیده انجام می‌شود و این کار از طریق برداشتن قسمتی از استخوان‌های لامینا و لیگمان صورت می‌گیرد. عمل میکرودیسکتومی کم‌تهاجمی‌تر از لامینکتومی بوده و  آسیب کمتری به استخوان‌ها و بافت‌های اطراف وارد می‌کند.  

جراحی آندوسکوپی

آندوسکوپی، برخلاف دو روش قبلی نیازی به تخریب استخوان‌ها ندارد و با استفاده از یک سوزن مخصوص انجام می‌شود. این سوزن مجهز به دوربین و نور است و  تصاویری از منطقه آسیب‌دیده را بر روی مانیتور روبروی جراح به نمایش می‎گذارد. جراح  سوزن را از طریق سوراخ‌های بین مهره‌ها به سمت دیسک هدایت کرده و اقدام به ترمیم پارگی دیسک می‌نماید.

این روش در ۹۰ درصد موارد موفقیت‌آمیز است و نسبت به دو روش قبلی ریسک کمتری دارد. در روش آندوسکوپی هیچ آسیبی به استخوان‌ها و بافت‌های بیمار وارد نمی‌شود. از این رو، بیمار زمان ریکاوری و دوره نقاهت کمتری داشته و سریع‌تر به زندگی روزمره خود برمی‎گردد. 

جراحی کایفوپلاستی و ورتبرپلاستی

کایفوپلاستی و ورتبرپلاستی، دو روش کم‌تهاجمی جراحی دیسک کمر هستند که در صورت شکستگی ستون مهره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر پزشک تشخیص دهد که پارگی دیسک به دلیل شکستگی مهره‌های ستون فقرات و آسیب‌دیدگی آن‌ها ایجاد شده است، از این دو روش برای نگه‌داشتن مهره‌ها در جای خود استفاده کرده و از این طریق دیسک کمر را نیز درمان می‌کند.

در جراحی ورتبرپلاستی، پزشک سوزن را با استفاده از اشعه ایکس به سمت مهره‌ آسیب‌دیده هدایت می‌کند و سیمان را به درون  استخوان تزریق می‌نماید. در روش کایفوپلاستی نیز مانند ورتبرپلاستی از تزریق سیمان برای پایداری استخوان استفاده می‌شود. تنها تفاوت آن در شیوه تزریق است. در این‌جا پزشک یک بالن را وارد مهره آسیب‌دیده کرده و به آرامی آن را باد می‌کند تا حفره‌ای در درون استخوان ایجاد شود. سپس سیمان به درون حفره ایجاد شده تزریق می‌گردد.  

جراحی فیوژن دیسک کمر

فیوژن یا خشک کردن مهره‌ها، یکی از روش‌های جراحی دیسک کمر است. در این روش حرکت بین مهره‌های آسیب‌دیده از بین رفته و  درد و ناپایداری بیمار تا حد زیادی کاهش می‌یابد. در روش فیوژن پزشک دو یا چند مهره را به هم متصل می‌کند و برای این کار نیز از پیچ  و مهره‌های تیتانیومی استفاده می‌نماید.   

جراحی دیسک کمر به روش بسته

در جراحی دیسک کمر به روش بسته، جراح تنها با ایجاد یک برش بسیار کوچک بر روی بدن اقدام به انجام جراحی می‌نماید. از این رو، میزان خونریزی بسیار کمتر بوده و به تبع آن، عفونت و دردهای پس از عمل نیز کاهش می‌یابد.  جراحی به روش بسته به صورت سرپایی انجام می‌شود و دوران نقاهت کوتاه‌تری دارد. در نتیجه بیمار با سرعت بالاتری بهبودی خود را به دست می‌آورد و می‌تواند زودتر به فعالیت‌های عادی و روزمره خود برگردد.  جراحی بسته دیسک کمر روش‌های مختلفی دارد که عبارتند از:

جراحی دکمپرشن

دکمپرشن یک روش کم‌تهاجمی است که با استفاده از یک سوزن بسیار باریک، با نام کانول،  انجام می‌شود. در این روش جراح بخشی از دیسک را که باعث فشار بر روی نخاع و ریشه‌های اعصاب شده، شناسایی کرده و از بدن خارج می‌کند. برای این کار از دستگاه دکمپرشر استفاده می‎شود. این دستگاه دارای یک سر چرخشی است که به  کانول وصل می‌شود. کانول با کمک اشعه ایکس به منطقه موردنظر هدایت می‌گردد. در این مرحله دستگاه روشن شده و بخش موردنظر از دیسک را خرد کرده و بیرون می‌کشد.

جراحی نوکلئوتومی

در روش نوکلئوتومی پزشک سعی می‌کند تا بخشی از دیسک بین‎‌مهره‌ای که باعث فشار بر روی نخاع و اعصاب شده است را خارج نماید و این کار را با استفاده از دستگاهی با نام نوکلئوتوم انجام می‌دهد. این دستگاه یک لوله بسیار باریک است که به سمت هسته میانی دیسک هدایت می‌شود. سپس جراح با استفاده فشار آب تولید شده توسط دستگاه، تمام یا بخشی از هسته دیسک را خشک می‎کند. این کار باعث کاهش فشار و در نهایت کاهش درد و اختلال ایجادشده برای بیمار می‌گردد. با توجه به این که سوزن نوکلئوتومی کمی ضخیم‌تر از روش دکمپرشن است،  برش ایجادشده بر روی بدن بیمار نیز بزرگ‌تر می‌باشد.

تزریق دیسکوژل

تزریق دیسکوژل یکی دیگر از روش‌های کم‌تهاجمی است که از آن برای کاهش فشار ناشی از بیرون‌زدگی دیسک و درمان این اختلال استفاده می‌شود. دیسکوژل یک ماده شیمیایی بی‌خطر است که در فضای دیسک تزریق می‌گردد. این ماده پس از تزریق سفت شده و حالتی شبیه به پنبه پیدا می‌کند.

این تزریق دو عمل متفاوت در ناحیه آسیب‌دیده انجام می‌دهد. در صورتی که دیسک پاره شده اما محتویات آن هنوز وارد کانال نخاعی نشده باشد، بخش پاره شده دیسک را می‌بندد و از ریخته شدن مواد در کانال و فشار آن بر روی اعصاب جلوگیری می‌کند. اگر بخش ژله‌ای دیسک وارد کانال شده باشد، سفت شدن دیسکوژل باعث جمع شدن مایع بیرون‌زده شده و فشار را از روی کانال نخاعی برمی‌دارد.

جراحی کوبلیشن

کوبلیشن یا نوکلئوپلاستی نوع دیگری از جراحی دیسک کمر به روش بسته است. در این روش از یک سوزن نازک برای انجام کار استفاده می‌شود. ابتدا سوزن وارد دیسک آسیب‌دیده شده و با استفاده از امواج رادیو فرکانسی RF، مایع بیرون‌زده تبخیر می گردد و فشار از روی کانال برداشته می‌شود. از این روش در مواردی استفاده می‌شود که میزان بیرون‌زدگی خفیف باشد.

جراحی لیزر

در روش لیزر نیز مانند روش کوبلیشن از تبخیر مایع بیرون‌زده برای کاهش فشار از روی کانال نخاعی استفاده می‌شود. در این‌‌جا، پزشک ابتدا دسته لیزر را به فضای بین دیسک هدایت می‌کند. سپس نور تولید شده توسط دستگاه لیزر در برخورد با بافت دیسک به گرما تبدیل شده و از این طریق باعث تبخیر مایع می‎گردد. تبخیر مایع باعث باز شدن فضای کانال نخاعی شده و فشار را از روی ریشه اعصاب برمی‌دارد.  

اوزون تراپی

اوزون تراپی یا تزریق گاز اوزون، یک روش درمانی نسبتا جدید است که برای درمان بیماری‌های عضلانی و مفصلی استفاده می‌شود. در این روش گاز اوزون با استفاده از یک سوزن به ناحیه آسیب‌دیده تزریق می‌شود. تزریق این گاز باعث کاهش حجم مایع بیرون‌زده شده و از این طریق فشار ایجادشده بر روی کانال نخاعی را کاهش می‌دهد.

حرف آخر

در این مقاله در مورد بیرون‌زدگی دیسک صحبت کرده و روش‌های جراحی دیسک کمر را مورد بررسی قرار دادیم. دیسک کمر یکی از رایج‌ترین علل ایجاد کمردرد است که در سالانه افراد بسیاری را در نقاط مختلف دنیا درگیر می‌کند. این بیماری در مراحل اولیه با استراحت، فیزیوتراپی و انواع روش‎های غیرتهاجمی دیگر برطرف می‏گردد. در صورتی که بیمار تمامی روش‌های غیرتهاجمی را امتحان کرده و جواب نگرفته باشد، پزشک عمل جراحی را به عنوان آخرین راهکار به او پیشنهاد می‌دهد.

عمل جراحی دیسک کمر انواع مختلف دارد و به طور کلی به دو دسته باز و بسته تقسیم می‌شود. پزشک تا جایی که امکان دارد سغی می‎کند از روش‌های جراحی بسته برای درمان بیمار استفاده کند، اما اگر بیمار هم‌چنان دچار درد شدید باشد یا بیرون‌زدگی آسیب جدی به نخاع یا ریشه‌های عصب وارد کرده باشد،  جراح ناچار به استفاده از روش‌های تهاجمی‌تر و جراحی به روش باز می‌باشد.