انواع لغزش مهره‌های کمری
اسپوندیلولیستزیس یک آسیب‌شناسی ستون فقرات است که با سر خوردن یک مهره بر روی مهره دیگر مشخص می‌شود. این لغزش می‌تواند خود را به سمت جلو با توجه به مهره زیرین (آنترولیستزیس ) یا خلفی (رترولیستزیس) یا جانبی (لاترولیستزیس) نشان دهد. هر چه سن فرد کمتر باشد، خطر سر خوردن به جلو بیشتر می‌شود.در این مقاله به معرفی انواع لغزش مهره‌های کمری می‌پردازیم.
بیشتر اسپوندیلولیستس‌ها در واقع آنترولیستز هستند که اغلب مهره‌های چهارم و پنجم کمری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. این وضعیت تقریباً ۳ تا ۷ درصد از جمعیت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
اسپوندیلولیستزیس می‌تواند مادرزادی باشد که در نتیجه یک رویداد تروماتیک یا در اثر تکرار فشار مداوم بر روی ستون فقرات (شکستگی‌های استرسی) ایجاد می‌شود. ورزش‌هایی که بیشتر در معرض این نوع آسیب هستند شیرجه، ژیمناستیک، وزنه‌برداری و گلف هستند. اسپوندیلولیستزیس در واقع با قوس شدن مکرر ستون فقرات (گاهی تا حد گسترش فیزیولوژیکی آن طولانی می‌شود) که در این ورزش‌ها معمول است تسهیل می‌شود. درهرصورت، اسپوندیلولیستزیس تقریباً همیشه با اسپوندیلولیز (پارگی ایستموس مهرهای) همراه است.
درجه‌بندی انواع لغزش مهره‌های کمری
۴ درجه مختلف اسپوندیلولیستزیس بر اساس درصد لغزش مهره آسیب‌دیده نسبت به مهره زیرین وجود دارد. به طور خاص، ما یک اسپوندیلولیستزی درجه‌دار خواهیم داشت:
- I برای مقادیر ۰-۲۵٪
- II برای مقادیر ۵-۵۰٪
- III برای مقادیر ۵۰-۷۵٪
- IV برای مقادیر ۷۵-۱۰۰٪
برای تعیین درجه اسپوندیلولیستزیس، عکس‌برداری با اشعه ایکس از ستون فقرات کمری در ۲ برجستگی قدامی خلفی و جانبی کافی است.در نهایت می‌توان اسپوندیلولیستزیس را به دسته‌بندی کرد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- دژنراتیو
- تروماتیک
- ایستمی
- پاتولوژیک
- دیسپلازی (مادرزادی)
انواع لغزش مهره‌های کمری
انواع لغزش مهره‌های کمر به شرح زیر است:
لغزش ایستمی
با شروع جوانی، به دلیل قطع شدن تنگی (فضای بین مفصل‌های فوقانی و تحتانی) ایجاد می‌شود. در این حالت، ازآنجایی‌که مهره آسیب‌دیده به دو قسمت تقسیم می‌شود، بدن و قوس خلفی به سمت جلو می‌لغزند درحالی‌که مفاصل تحتانی و خاردار با مهره زیرین یکپارچه می‌مانند.
این نوع از انواع لغرش مهرهای کمری حدود ۵ درصد از جمعیت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و در ورزش شایع‌تر است به‌طوری‌که در بین غواصان، وزنه‌برداران و ژیمناست‌ها این درصد به ۲۵-۳۰ درصد می‌رسد.
لغزش استمی یک ناهنجاری مادرزادی نیست (در غیر این صورت وجود آن در هنگام تولد می‌تواند برجسته شود)، اما درصد در جمعیت عمومی و وجود آن در تعداد بسیار زیاد در افراد خاص که ستون فقرات کمری آنها تحت فشارهای مکرر خاصی قرار می‌گیرد، نشان می‌دهد که اشکال مختلف وزنه‌های سنگین باعث تغییر عملکردی ستون فقرات کمری می‌شوند و می‌توانند چنین وضعیتی را ایجاد کنند.
لغزش دیسپلازی
دیسپلازی هیپ (همچنین به‌عنوان دررفتگی مفصل ران شناخته می‌شود) یک ناهنجاری مادرزادی است که زمانی رخ می‌دهد که سر استخوان ران کودک که باید به‌خوبی در استابولوم (حفره لگن) قرار گیرد، به‌اندازه کافی در استابولوم قرار نگیرد و به‌درستی مفصل نشود.
در موارد کمتر شدید، به دلیل مسطح شدن حفره‌ای است که سر استخوان ران را در خود جای می‌دهد که در نتیجه تمایل به تغییر موقعیت دارد. در موارد شدید، استخوان بیرون‌زده و از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود.
تخمین زده می‌شود که ۲ تا ۳ درصد از نوزادان با این مشکل متولد می‌شوند. این بیماری به‌ویژه دختران را به نسبت هفت به یک در مقایسه با پسران مبتلا می‌کند. اغلب موارد متعددی در یک خانواده رخ می‌دهد.
برای رفع دیسپلازی هیپ، سر استخوان ران باید برای مدت معینی در جای خود نگه داشته شود تا رشد مفصل بین استخوان و لگن به‌درستی انجام شود.
هنگامی که دیسپلازی مفصل ران خفیف باشد، می‌توان با استفاده از بریس ارتوپدی که استخوان ران را در جای خود نگه می‌دارد و پاها را کمی باز می‌کند و درعین‌حال به کودک اجازه می‌دهد با کمی آزادی حرکت کند، رفع می‌شود. معمولاً متخصص به مادر توصیه می‌کند که نوزاد را تا زمانی که ممکن است در آغوش بگیرد، به یک طرف راه برود و به او اجازه دهد در حالت خوابیده به پشت بخوابد (وضعیتی که همیشه در کودکان توصیه می‌شود). پاها کمی از هم فاصله دارند
هنگامی که ناهنجاری “متوسط” باشد ، از بریس های سفت تری استفاده می‌شود که به کودک اجازه نمی دهد پاها را بپیوندد یا آنها را دراز کند، اما آنها را خمیده و کمی باز نگه می‌دارد.
اگر دیسپلازی شدید مفصل ران باشد باید بانداژی زده شود که پا و لگن را به مدت سه هفته کاملاً بی‌حرکت کند.
لغزش دژنراتیو
لغزش دژنراتیو دیسک عبارتی است که در زمینه پزشکی، سایش طبیعی، نتیجه پیری بدن انسان، دیسک‌های بین مهرهای را مشخص می‌کند.
شرایطی که منجر به آسیب‌شناسی مانند بیرون‌زدگی دیسک یا فتق دیسک، بیماری دژنراتیو دیسک می‌شود، می‌تواند با علائم دردناکی در پشت همراه باشد که محل دقیق آن در ارتباط با محل ساییدگی دیسک متفاوت است (مثلاً اگر دیسک‌های بین مهرهای در معرض ساییدگی کمری باشند. بیمار ممکن است درد در قسمت کمری پشت را تجربه کند).
برای تشخیص بیماری دژنراتیو دیسک موارد زیر ضروری است: گزارش علائم توسط بیمار، معاینه فیزیکی، تاریخچه پزشکی و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی از ستون فقرات .
درمان بیماری دژنراتیو دیسک فقط برای موارد علامت‌دار محفوظ است، درمان بیماری دژنراتیو دیسک می‌تواند محافظه‌کارانه (انتخاب درمانی خط اول) یا جراحی باشد (انتخاب درمانی تنها در صورت شکست درمان‌های محافظه‌کارانه اتخاذ می‌شود).
دیسک‌های بین مهرهای یک فرد جوان یا میانسال از ۹۰ درصد آب تشکیل شده است. این آب خاصیت ارتجاعی، مقاومت در برابر تغییر شکل و ظرفیت جذب ضربه را تضمین می‌کند .
با افزایش سن و در نتیجه پیری بدن انسان، دیسک‌های بین مهرهای در معرض انحطاط تدریجی قرار می‌گیرند که باعث ازبین‌رفتن غیرقابل‌برگشت بخش بزرگی از اجزای آبی فوق‌الذکر می‌شود.
در نتیجه ازدست‌دادن آب، دیسک‌های بین مهرهای شکننده‌تر و انعطاف‌پذیرتر می‌شوند و تمایل به تغییر شکل یا شکستن دارند.
اصطلاح بیماری دیسک دژنراتیو تنها در دوکلمه خلاصه می‌شود که به‌تازگی توضیح داده شده است، یعنی انحطاط پیش‌رونده دیسک‌های بین مهرهای ناشی از روند طبیعی پیری و مسئول تغییرات در ترکیب و ساختار (ازدست‌دادن آب، تغییر شکل‌ها و غیره).
لغزش تروماتیک
ضربه‌های مهرهای رویدادهای ضربه‌ای هستند که باعث آسیب کم‌وبیش دائمی به ستون فقرات یا ستون فقرات می‌شوند که عواقب آن اغلب منجر به ناتوانی دائمی می‌شود. دژنراتیو نوع III به دلیل بی‌ثباتی طولانی‌مدت بین بخشی است. نوع IV پس از تروما به دنبال شکستگی‌های حاد فرآیند غیرسیفورم است تا پارس. نوع پاتولوژیک V شامل تضعیف ساختارهای استخوانی مهره‌ها (پدانکل، پارس بین مفصلی، مفاصل فاست) ناشی از بیماری‌های سیستمیک یا موضعی است. در میان عواقب احتمالی سیستمیک مسئول عبارت‌اند از: استخوان زایی ناکامل، بیماری پاژه، سندرم مارفان، آکندروپلازی، سندرم اهلرز-دانلوس و نوروفیبروماتوز. در عوض، در میان بیماری‌های موضعی می‌بینیم: سل، عفونت‌ها، متاستازهای ستون فقرات.
لغزش پاتولوژیک (ثانویه)
اسپوندیلولیستزیس می‌تواند مادرزادی یا ثانویه به فرایندهای پاتولوژیک ماهیت متفاوت باشد. زمانی که به دنبال یک آسیب‌شناسی سیستمیک رخ می‌دهد که به طور ثانویه ستون فقرات را درگیر می‌کند، مانند:
متاستاز تومور مهرهای یا نئوپلاسم اولیه استخوان،بیماری‌های استخوانی مانند پوکی‌استخوان ، بیماری پاژه ، سندرم مارفان یا اهلرز دانلوس، آکندروپلازی، استئووژنز ایمپرفکتا، نوروفیبروماتوز، استئومیلیت ، آرتریت روماتوئید ، اسپوندیلیت آنکیلوزان ، بیماری پات در نتیجه سل استخوانی .
استعداد اصلی با عوامل خطری مانند دژنراسیون مرتبط با سن (به‌عنوان مثال استئوآرتریت)، حداقل ضربه‌های مکرر، وجود تغییر شکل و فرایندهای مبتنی بر تومور همراه است. لغزش پاتولوژیک در زنان بالای ۴۰ سال شایع‌تر است. جای تعجب نیست که شرایطی مانند یائسگی و پوکی‌استخوان می‌توانند باعث لغزش مهره‌ها شوند.
درمان انواع لغزش مهره‌های کمری
هدف درمان کاهش درد و ایجاد ثبات بیشتر به ستون فقرات کمری است. مشاهده وضعیت استراحت برای بیمار مفید است، اما معمولاً باید به ۱-۲ روز محدود شود (دوره‌های طولانی‌مدت برای بهبودی ماهیچه‌ها نتیجه معکوس دارد و آنها را ضعیف‌تر و بدون تأثیر مؤثر بر درد می‌کند). توصیه می‌شود از تشک و بالش‌هایی با سختی متوسط برای قراردادن زیر زانوها (اگر عادت به خوابیدن روی شکم خود دارید) یا بین پاهای خود (اگر عادت به خوابیدن در کنار هم دارید) استفاده کنید تا راحت‌تر باشد.
استراحت شبانه ممکن می‌تواند مفید باشد:
استفاده از کمپرس یخ یا بسته‌های داغ (بر اساس تشخیص پزشکی و بسته به زمان شروع)
از باندهای حمایتی استفاده کنید.
پاراستامول یا NSAIDها را در قرص‌ها، چسب‌ها، ژل‌ها یا کرم‌ها، برای دوره‌های کوتاه‌مدت و همیشه تحت توصیه‌های دقیق پزشکی مصرف کنید.
در صورت درد شدید، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
کورتیکواستروئیدها در قرص، قطره یا آمپول برای تزریق موضعی به فضای بین ستون فقرات و پوشش خارجی نخاع (فضای اپیدورال)
گاباپنتین، داروهای ضد تشنج یا ضد افسردگی برای تسکین درد نوروپاتیک (یعنی به دلیل فشرده شدن اعصاب نخاعی)
جلسات فیزیوتراپی یا فیزیوتراپی برای کشش و تقویت عضلات پشت، معده و باسن
جراحی فقط برای شدیدترین موارد، با نقایص عصبی، درد غیر پاسخگو به درمان دارویی، لغزش پیش‌رونده مهره اختصاص دارد. جراحی اصلاحی آرترودز شامل تثبیت با ناخن یا سایر مواد مصنوعی (صفحات، پیچ‌ها، قفس‌ها و غیره) مهره لغزنده با مهره زیر است.
پیشگیری از ابتلا به انواع لغزش مهره‌های کمری
اتخاذ یک سبک زندگی سالم و فعال به سلامت ستون فقرات کمک می‌کند. محافظت از دیسک‌های بین مهرهای و رباط‌ها در برابر فشارهای ناشی از فعالیت‌های روزانه، تقویت عضلات عمقی کمر، شکم و باسن می‌تواند تا حد زیادی از انواع لغزش مهره‌های کمری پیشگیری کند.
برای این منظور، به‌ویژه ورزش‌های هوازی منظم توصیه می‌شود: شنا، پیاده‌روی، حرکات کششی، به‌عنوان مثال، ورزش‌هایی هستند که وضعیت بدن را بهبود می‌بخشند، ثبات بیشتری به ستون فقرات می‌دهند و به حفظ خلق‌وخوی بالا کمک می‌کنند.
جلوگیری از انجام برخی فعالیت‌های روزانه نیز بسیار مفید است، مانند:
بلندکردن وزنه درحالی‌که از اضافه‌بار کمر جلوگیری می‌کند (خم کردن زانوها و صاف نگه‌داشتن کمر) همیشه وضعیت صحیح بدن خود را حفظ کنید، مخصوصاً هنگام مطالعه، غذا خوردن، کار یا در رایانه شخصی.
دیدگاه کاربران