علائم آسیب عصب سیاتیک

درد سیاتیک به طور معمول از کمر یا باسن تا پاها گسترش می‌یابد. بااین‌حال، سیاتیک می‌تواند در ناحیه ستون فقرات گردنی نیز رخ دهد، گردن سفت می‌شود و درد به یک بازو کشیده می‌شود.در برخی موارد، علائم آسیب عصب سیاتیک به‌صورت موذیانه و در برخی دیگر با حمله ناگهانی درد شروع می‌شود. اصطلاح فنی برای این درد نوروپاتیک است.

برای برخی از افراد، درد کشیدن دائمی است، برای برخی دیگر به‌صورت جهش ایجاد می‌شود، مانند شوک الکتریکی. در سیاتیک، ریشه عصبی اغلب توسط دیسک‌های بین مهره‌ای جابه‌جا شده تحریک یا فشرده می‌شود. سپس درد با استرس و شوک‌هایی مانند سرفه یا عطسه افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، اگر التهاب علت آن باشد، افراد مبتلا معمولاً در طول خواب شبانه درد بیشتری دارند.

درد در عصب سیاتیک آزادی حرکت را محدود می‌کند. در بیشتر موارد، افراد مبتلا دیگر نمی‌توانند بنشینند یا بایستند، بچرخند یا خم شوند. بسیاری نیز هنگام دویدن، به‌خصوص هنگام برداشتن اولین قدم‌ها پس از یک دوره طولانی استراحت، لنگند. درد سیاتیک می‌تواند لگن، لگن و پاها را به طور یکسان تحت‌تأثیر قرار دهد.

علائم آسیب عصب سیاتیک که رایج هستند!

معمولاً سیاتیک فقط یک پا را در یک‌زمان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و علائم از قسمت پایین کمر یا باسن به سمت ران و پایین ساق پا منتشر می‌شود. سیاتیک ممکن است باعث درد در جلو، پشت ویا طرفین ران و ساق شود. چند علامت رایج که در سیاتیک مشاهده می‌شود عبارت‌اند از:

درد از رایج‌ترین علائم آسیب عصب سیاتیک

درد سیاتیک ممکن است ثابت یا متناوب باشد. این درد معمولاً به‌عنوان یک احساس سوزش یا یک درد شدید و تیراندازی توصیف می‌شود. همچنین شدت این درد معمولاً در ساق پا در مقایسه با کمر شدیدتر است. درد ساق پا معمولاً در ناحیه ساق پا زیر زانو در مقایسه با سایر قسمت‌های ساق بیشتر است.

بی‌حسی

حس بی‌حسی و یا احساس سوزن‌سوزن شدن ممکن است در پشت ساق پا احساس شود. سایر علائم مشخصه سیاتیک، اختلالات حسی مانند سوزش است. ازآنجایی‌که عصب سیاتیک ماهیچه‌های پاها را تأمین می‌کند و آن را به سیستم عصبی مرکزی متصل می‌کند، برخی از مبتلایان به سیاتیک نیز بی‌حسی و فلج را تجربه می‌کنند.

بی‌حسی در قسمت داخلی ران، بین پاها، فلج یا بی‌اختیاری ناگهانی می‌تواند نشانه فتق دیسک  باشد که نیاز به درمان فوری و گاهی اوقات جراحی دارد. اگر چنین علائم اورژانسی را تجربه کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

ضعف

 ضعف ممکن است در ساق پا و پا احساس شود. احساس سنگینی در پای آسیب‌دیده ممکن است بلندکردن پا را ازروی زمین دشوار کند. تغییر در وضعیت بدن ممکن است باعث تشدید یا تسکین درد شود. وضعیت‌های خاصی ممکن است بر درد سیاتیک تأثیر بگذارند:

درد سیاتیک ممکن است هنگام نشستن، تلاش برای ایستادن، ایستادن طولانی‌مدت، خم شدن ستون فقرات به جلو، پیچاندن ستون فقرات و یا هنگام سرفه بدتر شود که در نتیجه درد احساس ضعف به شما دست دهد.

علائم آسیب عصب سیاتیک متناسب با منشأ درد در ریشه عصبی

ممکن است علائم دیگری از سیاتیک وجود داشته باشد که مختص ریشه عصبی آسیب‌دیده باشد. عصب سیاتیک از ترکیب ۵ ریشه عصبی L4، L5، S1، S2 و S3 تشکیل می‌شود. درد سیاتیک معمولاً زمانی رخ می‌دهد که ریشه‌های عصبی L4، L5 و/یا S1 تحت‌تأثیر قرار گیرند.  علائم سیاتیک ناشی از هر یک از این ریشه‌های عصبی در زیر بحث شده است .

علائم آسیب عصب سیاتیک ناشی از ریشه عصبی L4 ممکن است باعث ایجاد موارد زیر شود:

• درد، در لگن، ران، و نواحی داخلی (مانی) زانو و ساق پا.
• ازدست‌دادن حس در قسمت داخلی ساق پا.
• ضعف در عضلات ران و عضلات ران که به جمع‌شدن پاها کمک می‌کند.
• ازدست‌دادن رفلکس تاندون در زانو (کاهش رفلکس حرکتی زانو).

علائم آسیب عصب سیاتیک ناشی از ریشه عصب L5 ممکن است باعث موارد زیر شود:

• درد در باسن و قسمت خارجی (جانبی) ران و ساق پا.
• ازدست‌دادن حس در ناحیه پوست بین و بالای انگشت شست پا و انگشت دوم.
• ضعف در عضلات باسن و ساق پا.
• مشکل در حرکت‌دادن مچ پا و بلندکردن انگشت شست پا به سمت بالا.

علائم آسیب عصب سیاتیک ناشی از ریشه عصب S1 که سیاتیک کلاسیک نیز نامیده می‌شود، ممکن است باعث موارد زیر شود:

• درد در باسن، پشت ساق پا و کنار پا.
• ازدست‌دادن حس در قسمت بیرونی پا شامل انگشتان سوم، چهارم و پنجم.
• مشکل در بلندکردن پاشنه ازروی زمین یا راه‌رفتن روی نوک پا.
• ضعف در عضلات باسن و پا.
• ازدست‌دادن رفلکس تاندون در مچ پا (کاهش رفلکس حرکتی مچ پا).

انواع سیاتیک

بسته به طول مدت علائم و اگر یک یا هر دو پا درگیر باشد، سیاتیک می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد:

سیاتیک حاد

سیاتیک حاد یک درد عصب سیاتیک اخیر است که به مدت ۴ تا ۸ هفته شروع شده است. درد ممکن است خودکنترل شود و معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارد.

سیاتیک مزمن

 سیاتیک مزمن درد مداوم عصب سیاتیک است که بیش از ۸ هفته طول می‌کشد و معمولاً با خودمدیریتی فروکش نمی کند. بسته به علت، سیاتیک مزمن ممکن است نیاز به درمان غیر جراحی یا جراحی داشته باشد.

سیاتیک متناوب

 سیاتیک متناوب درد عصب سیاتیک است که هر دو پا را به طور متناوب تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است ناشی از مشکلات دژنراتیو در مفصل ساکروایلیاک باشد.

سیاتیک دوطرفه

 سیاتیک دوطرفه در هر دو پا با هم رخ می‌دهد. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است به دلیل تغییرات دژنراتیو در مهره‌ها و/یا دیسک در چندین سطح ستون فقرات، یا به دلیل شرایط جدی مانند سندرم دم اسبی رخ دهد.

سیاتیک و درمان‌های خانگی

درمان مناسب سیاتیک به علت و میزان مشکل بستگی دارد. اگر عصب سیاتیک فقط کمی تحریک شود، درد اغلب پس از چند روز خودبه‌خود فروکش می‌کند. در صورت درد طولانی‌مدت، شدیداً ناتوان‌کننده یا عودکننده، پزشک باید علت را روشن کند.

درمان‌های خانگی رایج برای سیاتیک شامل یک بطری آب گرم، پد حرارتی یا سایر منابع گرمایی است که به آرام‌کردن کمر و افزایش جریان خون کمک می‌کند. بااین‌حال، هیچ مطالعه‌ای وجود ندارد که اثربخشی گرمادرمانی را برای سیاتیک ثابت کند. اگر التهاب علت درد باشد، گرما حتی می‌تواند مضر باشد. در این حالت خنک‌کردن با پدهای خنک‌کننده یا بسته‌های سرد بهتر است. سرما انتقال درد را کاهش می‌دهد.

وضعیت به‌اصطلاح پله‌ای تسکین سریع درد را تضمین می‌کند. برای انجام این کار، افراد مبتلا باید با پشت‌روی زمین دراز بکشند و پاهای خود را با زاویه قائم (۹۰ درجه) روی صندلی بالا بیاورند. وضعیت پله‌ای فشار روی ستون فقرات را کاهش می‌دهد و عصب سیاتیک تحریک شده یا تحت‌فشار قرار می‌گیرد. این درمان سیاتیک را می‌توان با درمان خانگی “گرما” نیز پشتیبانی کرد. بسته به علت، استراحت در بستر و استراحت می‌تواند تسکین کوتاه‌مدتی را به همراه داشته باشد، اما اگر درد سیاتیک اجازه می‌دهد، بهتر است فعال و متحرک بمانید.

جراحی سیاتیک به‌ندرت ضروری است و معمولاً با حداقل تهاجم انجام می‌شود. برش‌هایی که تاحدامکان کوچک هستند ایجاد می‌شوند که جراح از طریق آنها ابزارهای اپتیکی و جراحی ظریفی را به بدن وارد می‌کند تا آسیب‌های ناشی از عمل را تا حد ممکن کاهش دهد. در مورد فتق دیسک با علائم جدی یا باریک شدن کانال نخاعی، جراحی سیاتیک می‌تواند ضروری باشد.

علائم آسیب عصب سیاتیک در درازمدت

علائم آسیب عصب سیاتیک اغلب حتی باگذشت زمان بدتر می‌شود اگر افراد مبتلا فقط آن را راحت کنند؛ بنابراین معمولاً ورزش توصیه می‌شود. بااین‌حال، به‌خصوص با علائم سیاتیک، باید تمام تمرینات را بادقت شروع کرد و سیگنال‌های بدن را مشاهده کرد. بهتر است یک مربی باتجربه شما را در تمرینات راهنمایی کند که باید به طور منظم انجام شود و به‌تدریج بر شدت آن افزوده شود.

به‌تدریج، عضله موردنظر ایجاد می‌شود، نقاط ضعف ایجادکننده درد عملاً از بین می‌روند. به‌این‌ترتیب بسیاری از شکایات حاد سیاتیک ناپدید شده و از بروز شکایات بعدی جلوگیری می‌شود. البته قبل از شروع تمرین، علت سیاتیک باید توسط پزشک مشخص شود. اگر مثلاً التهاب دلیل درد باشد، حرکت و ورزش‌های خاص نیز می‌تواند مضر باشد.

ورزش‌های مختلف به سیاتیک کمک می‌کند. هدف اکثر آنها شل کردن و کشش ماهیچه‌های کمر، باسن و ران برای تسکین عصب سیاتیک است. در طول تمرین معمولاً باید کشش واضحی احساس شود و وضعیت مربوطه باید برای مدتی حفظ شود. سپس این روند را با پای دیگر، طرف دیگر تکرار کنید. بااین‌حال، اگر حرکت یا کشیدن عضلات باعث افزایش درد شد، توصیه می‌شود ورزش را متوقف کرده و علت سیاتیک را بررسی کنید. برای مثال، التهاب می‌تواند با استرس تشدید شود.

تمرین در حالت نشسته

افرادی که کارهای روی میز زیادی انجام می‌دهند می‌توانند بدون تلاش زیاد یک تمرین نشسته برای سیاتیک انجام دهند. مثلاً با نشستن روی لبه جلویی صندلی و قراردادن کامل هر دو پا روی زمین. سپس پای چپ خود را طوری قرار دهید که مچ پا درست پشت زانو روی ران راست باشد به‌طوری‌که ساق پای چپ در مقابل شما افقی باشد. دست چپ را درست قبل از زانوی چپ‌روی ران و دست راست را روی پای چپ قرار دهید. سپس با پشتی صاف به‌آرامی از باسن به جلو خم شوید .

علاوه بر این، اگر سیاتیک دارید، می‌توانید به‌آرامی ماساژ دهید تا عضله پیریفورمیس از بین برود. برای این تمرین یک توپ فاسیا یا یک توپ تنیس لازم است. برای شروع، بیمار سیاتیک باید روی زمین بنشیند و پاهای خود را کمی خم کرده، پاهای خود را کاشته باشد و کره یا توپ را درست در کنار باسن خود قرار دهد. از این حالت، او خود را روی دست‌هایش نگه می‌دارد، باسن خود را بالا می‌آورد و خود را به پهلو روی توپ فشار می‌دهد، سپس نیمی از باسن او را آزادانه روی آن قرار می‌دهد و در یک حرکت دایره‌ای حدود یک دقیقه حرکت می‌کند. توپ باید به‌صورت دایره‌ای بچرخد و سپس طرف را تغییر دهد.

تمرینات ایستاده

ثابت نشستن برای مدت طولانی به‌طورکلی باعث افزایش تنش و سیاتیک می‌شود؛ بنابراین، افرادی که مشاغل اداری دارند باید به خود اجازه استراحت منظم بدهند. تمرینات سیاتیک را می‌توان در حالت ایستاده و در حالت “پاهای کشیده” نیز انجام داد. به‌عنوان‌مثال، با یک لانژ عمیق با پای راست خود و سپس چرخاندن آهسته بالاتنه به سمت راست با پشتی صاف (از جمله گردن و سر). سپس از طرف دیگر تکرار کنید.

یا در وضعیت مشابهی که در بالا در قسمت «ورزش سیاتیک در حالت نشسته» توضیح داده شد، فقط در حالت ایستاده: فرد موردنظر به‌جای نشستن روی صندلی، جلوی میز می‌ایستد. سپس یک پا را با زاویه قائم در مقابل خودروی صفحه قرار می‌دهد تا بتواند داخل ران را ببیند. اکنون بالاتنه به‌آرامی و مستقیم از مفصل ران به جلو خم شده است، دست‌ها می‌توانند روی میز به جلو حرکت کنند. چنین تمرینات کششی می‌تواند انسداد سیاتیک را آزاد کند. اما مراقب باشید: سیاتیک با حرکات خیلی سریع، تکان خورده یا خیلی شدید بدتر می‌شود.

تمرینات دراز کشیده

علاوه بر وضعیت فوق‌الذکر درحالی‌که پاها در زوایای قائمه بالا رفته‌اند، کشش عضلات گلوتئال در حالت خوابیده به پشت، سیاتیک را تسکین می‌دهد. بیمار به پشت دراز می‌کشد و پاهای خود را دراز کرده است. سپس پای چپ خود را با زاویه قائم به سمت بالا می‌کشد، با دست راست زانویش را می‌گیرد و بااحتیاط تمام پا را به‌صورت مورب به سمت راست می‌کشد.

شما باید کشش قابل‌توجهی را احساس کنید. این وضعیت را حداقل ۳۰ ثانیه حفظ کنید. بااین‌حال، اگر درد سیاتیک در نتیجه قطار بدتر شد، ورزش باید فوراً متوقف شود. سپس به‌آرامی پا را در حالت کشیده پایین بیاورید و تمرین را با پای دیگر به‌صورت آینه‌ای برعکس تکرار کنید. در حالت ایدئال، تمرینات در ابتدا توسط یک درمانگر باتجربه آموزش داده می‌شوند و احتمالاً اصلاح می‌شوند.

علل درد سیاتیک

سیاتیک، یعنی درد در ناحیه عصب سیاتیک، می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. شناخته‌شده‌ترین فتق دیسک (پرولپس) یا پیش ساز آن، بیرون‌زدگی دیسک (برجستگی) است.

اما تغییرات دیگر در ستون فقرات، مانند باریک شدن کانال نخاعی یا تنگ شدن کانال عصبی، بیشتر در ناحیه ستون فقرات کمری، می‌تواند ریشه‌ها و رشته‌های عصبی را تحریک کند.

سایر علل احتمالی درد عصب سیاتیک:

• سایش دیسک بین مهره‌ای
• مهره‌های لغزنده (اسپوندیلولیستزیس)، بدن‌های تکی مهره‌ها در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند.
• التهاب دیسک (اسپوندیلودیسیت)
• بارگذاری بیش از حد عضله پیریفورمیس در مفصل ران یا تنش عضلانی
• بیماری‌های ریشه‌های عصبی
• آسیب‌های مهره‌ای
• التهاب، آبسه یا هماتوم در بافت‌های اطراف
• عفونت‌ها (مانند بیماری لایم و زونا)
• روماتیسم مفصلی
• تومورهای فضایی در ناحیه عصب سیاتیک

سیاتیک در بارداری

بسیاری از زنان در دوران بارداری از کمردرد رنج می‌برند. علل معمولاً افزایش وزن و تغییر وزن به دلیل رشد جنین و شل شدن بافت همبند و رباط‌ها به دلیل هورمون‌های بارداری است. توالی حرکت و ماهیچه‌ها تغییر می‌کنند و منجر به فشارهای غیرعادی بر روی اسکلت و اندام‌ها می‌شوند.

کودک همچنین می‌تواند به ورید اجوف تحتانی فشار وارد کند و آن را نیشگون بگیرد یا خون جمع کند که به نوبه خودروی عصب سیاتیک فشار می‌آورد. این به‌ویژه هنگامی که زن باردار دراز کشیده است به‌راحتی اتفاق می‌افتد.

رحم درحال‌رشد همچنین ممکن است به بافت پوشانده عصب سیاتیک فشار وارد کند و باعث درد شود.

عصب سیاتیک به‌ندرت محرک است. بااین‌حال، درد، چه از سیاتیک و چه غیر از آن، همیشه یک‌بار است و زنان مبتلا باید حتماً علت آن را توسط پزشک مشخص کنند. گاهی اوقات دیسک‌های بین مهره‌ای لغزش یا التهاب پشت آن وجود دارد. درمان‌های حرکتی، ماساژ و نوارچسب نیز برای سیاتیک در دوران بارداری امکان‌پذیر است. زنان باردار فقط در مواقع اورژانسی و تنها پس از مشورت با پزشک باید دارو مصرف کنند.