انحراف ستون فقرات کودکان چگونه ایجاد میشود؟ علائم و درمان

اسکولیوز مادرزادی یا همان انحراف ستون فقرات نقصی مادرزادی است که ممکن است منجر به پیچ خوردن ستون فقرات یا چرخش آن شود. این امر همچنین میتواند به کشیده شدن دنده ها به یک سمت و منجر به قوس چند بعدی شود. تشخیص به موقع و سریع اسکولیوز مادرزادی در دوران نوزادی میتواند منجر به بهبود انحراف گردد. تشخیص انحراف ستون فقرات در نوزادی میتواند درمان های ساده مانند استفاده از بریس ها را در ۶ ماهگی به دنبال داشته باشد. اگر انحراف ستون فقرات کمی وجود داشته باشد در صورت عدم درمان یا به تعویق افتادن آن شدت میگیرد و منجر به بروز عوارضی مانند مشکلات قلبی و ریوی می شود. در همین راستا کودک نیازمند درمان‌ های خطرناک تر و گران‌‌ تر با نتایج کم‌ اثرتر مانند جراحی ستون فقرات پیدا خواهد کرد. در ادامه به توضیح درباره انحراف ستون فقرات کودکان، بیشتر میپردازیم.

علت انحراف ستون فقرات در کودکان 

اسکولیوز مادرزادی (CS) در زمان رشد نوزاد در رحم رخ میدهد و علل آن شامل:

• عدم شکل گیری صحیح مهره‌های ستون فقرات به صورت طبیعی
• استخوان‌ها به اندازه‌ای که باید از یکدیگر جدا نیستند.
• عدم وجود یک یا چند استخوان در ستون فقرات
• استخوان‌ها به صورت ناقص رشد خواهند کرد.
• تشکیل جزئی استخوان‌های ستون فقرات

کودکان مبتلا به CS ممکن است مشکلات بهداشتی دیگری مانند مشکلات مثانه و یا کلیه را نیز از خود نشان دهند. 

علائم انحراف ستون فقرات در کودکان

انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز عموما درد ندارد، پس در صورتی که خمیدگی در زمان تولد تشخیص داده نشود، عارضه آن تا زمان بلوغ که نشانه های آن ظاهر می گردد، تشخیص داده نمی شود. تشخیص زودهنگام میتواند نقش مهمی در درمان داشته باشد. 

• ناهمواری یا عدم یکنواختی : کجی و نابرابری در شانه ها به طوری که بیرون زدگی یکی از شانه ها از شانه دیگر بیشتر است.
• چرخش گردن نیز میتواند منجر به کج شدن سر به یک طرف شود. 
• بیرون‌زدگی یک سمت دنده‌ ها
• کجی کل بدن به یک سمت
• نابرابری در دو طرف خط کمربندی
• بالاتر بودن یک طرف باسن از طرف دیگر
• در موارد نادر، مشکل از نخاع یا اعصاب نخاعی می باشد که میتواند منجربه ضعف، بی‌حسی یا عدم هماهنگی در اندام‌ ها شود.

دیگر علائم انحراف ستون فقرات

• اختلالات عصبی : برخی از موارد مشکلات اعصاب نخاعی میتواند منجر به ضعف ، از بین رفتن هماهنگی و بی حسی شود. اختلالاتی که در این سیستم به وجود می آید شامل فلج مغزی، اسپینابیفیدا و دیستروفی عضلانی می باشد. 
• اختلالات ادراری : کلیه ها در دوران جنینی همزمان با ستون فقرات تشکیل خواهند شد. احتمال وقوع مشکلات کلیوی و ادراری را در کودکان انحراف ستون فقرات ۲۵ درصد می باشد. 
• مشکلات قلبی : قلب نیز مانند کلیه ها همزمان با ستون فقرات شکل می گیرد . ممکن است در این سیستم مشکل ایجاد کند. 
• سایر : کودکان مبتلا به انحراف ستون فقرات ممکن است در کمر خود چال داشته باشند. ممکن است مسائلی مربوط به عضلات، استخوان‌ها یا مفاصل نیز اتفاق بیفتد. ممکن است کودک در اندام های تحتانی خود درد را تجربه کند. گاهی نیز در بیماران مبتلا مشکل شنوایی نیز گزارش شده است. 

تشخیص انحراف ستون فقرات کودکان

فیزیوتراپ ابتدا تاریخچه کامل پزشکی و سوابق خانوادگی کودک را بررسی می کند، سپس بعد از معاینه از تست های تشخیصی استفاده می کند:

• اسکن ۳ بعدی :  این اسکن مدل های سه بعدی را خلق می کند. برای گرفتن اسکن های ۳ بعدی کودک در وضعیت هایی مانند نشسته و ایستاده قرار میگیرد. این روش نسبت به روش های دیگر ایمن بوده زیرا در آن از اشعه استفاده نمیشود. 
• رادیولوژی : عکس های رادیولوژی از ابزارهای تشخیصی برای انحراف ستون فقرات کودکان می باشد که ناهنجاری استخوان های ستون فقرات و درجه انحنای ستون فقرات را میتواند دقیق نشان دهد. 
• ام آر آی : ام آر آی برای تشخیص مشکلات درون استخوان های بیماران انحراف ستون فقرات استفاده می شود. در این روش از آهنرباهای بزرگ ، فرکانس‌ های رادیویی و یک رایانه برای تولید تصاویر دقیق از اندام‌ ها و ساختارهای داخل بدن استفاده می‌شود.
• تست اولتراسوند : گاهی اندام های داخلی کودک تحت اولتراسوند قرار می گیرد تا ناهنجاری های موجود در آن تشخیص بدهد. 

درمان های انحراف ستون فقرات

این درمان ها شامل روش های غیرجراحی و جراحی می باشند:

درمان های غیرجراحی

فیزیوتراپی

درمانی که توسط فیزیوتراپ انجام میگیرد، شامل موارد زیر است:

• مشاوره با مشاوران اسکولیوز برای ارزیابی وضعیت ستون فقرات و علائم مرتبط با آن که با این کار میتوان گزینه های درمانی مناسبی را به بیمار توصیه کرد.
• معاینه و بررسی هفتگی بدون تشعشع وضعیت کمر  که شامل اسکن سه‌ بعدی ستون فقرات، اسکولیومتر/ اینکلیومتر (چرخش ستون فقرات یا خمیدگی آن به جلو)، اسپیرومتر (گنجایش ریه)، گرفتن عکس (بهبودی از نظر زیبایی)، مقیاس آنالوگ بصری (سطوح ستون فقرات) می باشد.

کایروپراکتیک و ماساژ درمانی

در انحراف ستون فقرات به وجود آمده در بزرگسالان فشار ناشی از تخریب مفصل فاست منجر میشود که ستون فقرات شکل C به خود بگیرد. برای انحراف ستون فقرات بزرگسالان ماساژ درمانی و کایروپراکتیک باید توسط متخصص انجام شود. 

استفاده از بریس

استفاده از بریس برای قوس های کمتر از ۲۵ درجه توسط متخصص کودکان توصیه میشود. استفاده از بریس فشار وارده بر پایین کمر کودک را کاهش و به صاف شدن ستون فقرات او کمک میکند. هدف از درمان جلوگیری از بدتر شدن قوس می باشد. 

مدیریت درد با جراحی بسته

تزریق اپیدورال و اوزون درمانی

فیزیوتراپ برای کاهش درد که ممکن است به علت استفاده طولانی مدت بریس ایجاد شود یک سری تزریقات کنترل کننده درد مانند تزریق اپیدورال و اوزون تراپی را انجام میدهد. این داروهای تزریق شده به کاهش التهاب و افزایش گردش خون در محل های مورد نظر در ستون فقرات میتواند به بهبود فرد کمک کند. 

درمان های جراحی 

عمل جراحی برای قوس های ۴۰ درجه یا بالاتر توصیه میگردد. تعیین روش جراحی به سن کودک، بلوغ اسکلتی و برخی از ملاحظات پزشکی وابسته است. در صورتی که فرزند شما مشکلات قلبی، ریوی، کلیوی داشته باشد تیم ارتوپدی، قلب و عروق ، متخصص ریه و دیگر متخصصان مربوط میتوانند روش های درمانی بررسی و در انتخاب آنها همکاری خواهند کرد. 

میله های در حال رشد

از رایج ترین روش های درمانی گذاشتن میله های در حال رشد و فیوژن ستون فقرات می باشد. کاشت میله ها دو مزیت دارند:

• اصلاح انحنای ستون فقرات
• ممکن ساختن ادامه رشد ستون فقرات

این جراحی از طریق پشت ستون فقرات انجام خواهد شد. در بیشتر موارد این منحنی کمر با یکی یا دو میله زیرپوستی بسته خواهد شد تا از وارد آوردن آسیب به بافت های رشد ستون فقرات پیشگیری شود. میله ها در دو نقطه بالا و پایین منحنی به ستون فقرات متصل خواهند شد. میله های در حال رشد میتوانند به هدایت ستون فقرات و صاف کردن آن کمک کنند. 
هر ۶ ماه ۱ بار باید کودک به بیمارستان برای بسط و گسترش میله ها مراجعه کنند تا از این طریق با رشد کودک هماهنگ باشند و به صاف کردن ستون فقرات کمک میکند. 

فیوژن ستون فقرات

بعد از توقف رشد کودک یا مناسب نبودن روش قبلی برای کودک ممکن است برای تثبیت دائمی ستون فقرات نیاز به جراحی فیوژن باشد. این روش جراحی به این صورت است که ستون فقرات یا ایمپلنت های فلزی صاف شده و مهره ها به هم متصل شده تا انحنای ستون فقرات کم کم صاف و ثابت شود. 

VEPTR

اگر انحراف ستون فقرات بر رشد دنده ها و ریه فرد تاثیر بگذارد. در این حالت کودک به سندرم نارسایی قفسه سینه مبتلا میشود. اگر ریه های کودک برای رساندن اکسیژن به اندازه کافی باز نشو. سندروم نارسایی قفسه سینه اگر درمان نشود میتواند کشنده باشد. وسیله ای برای جراحی به نام دنده‌های تیتانیومی پروتزی قابل بسط عمودی VEPTR وجود دارد که به باز کردن ریه ها، دنده ها، ستون فقرات و ریه های کودک کمک میکند. VEPTR مانند میله‌های رشد کننده، با رشد کودک و رسیدن به بلوغ اسکلتی، با جراحی تنظیم می‌شود.

ورزش‌ها و مراقبت‌های تکمیلی

بعد از درمان های جراحی یا غیرجراحی همچنان کودک باید تحت نظر پزشک باشد. در مواردی که از بریس استفاده میشود وضعیت کودک باید هر ۶ ماه ۱ بار اسکن سه بعدی ارزیابی شود تا زمانی که وضعیت کودک ثابت شود. این حالت نیز عموما بعد از رسیدن کودک به بلوغ اتفاق میفتد. 
بعد از پایدار شدن وضعیت ستون فقرات کودک سالی یک بار برای چکاب باید به فیزیوتراپ مراجعه نماید. 
انجام ورزش های خاصی می تواند به وضعیت صحیح قرار گرفتن بدن او و تقویت دست ها و بالاتنه کمک کند.