ورم مغز چیست ؟ نشانه ها، راه های تشخیص و درمان
ورم مغز یک بیماری نسبتا شایع با دلایل مختلف است. حال با توجه به اینکه مغز مرکز اصلی کنترل بدن است، عدم شناسایی و درمان به موقع این بیماری میتواند عواقب جدی و ویرانگری ازجمله مرگ در پی داشته باشد.
ورم مغز چیست؟
ورم مغزی همان تورم یا اِدِم مغز است. برای توضیح ساده تر باید گفت همان طور که اگر قسمتی از بدنتان مانند دست یا پا آسیب ببیند متورم می شود، مغز هم اینگونه است. مغز نیز می تواند در اثر بیماری، عفونت و یا ضربه متورم شود، با این تفاوت که فضای جمجه یک حجم ثابتی دارد، پس با تورم یک بخش سایر قسمت ها نیز به دلیل نبود فضا تحت فشار قرارگرفته و عملکرد بخش های دیگر نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.
تورم ممکن است در مکان های خاصی و یا در سراسر مغز رخ دهد، این کاملا به علت آن بستگی دارد. به هرحال با افزایش فشار درون جمجمه عروق خونی این ناحیه نیز تحت فشار قرار می گیرند و خونرسانی سخت شده و اکسیژن رسانی با مشکل مواجه می شود. همچنین بخاطر وجود محافظی محکم همچون استخوان جمجمه درمان ورم مغزی دشوار تر است.
دلایل ایجاد ورم مغز چیست؟
ادم مغز می تواند در نتیجه انواع اختلالات ایجاد شود.
- تومور در مغز یا نخاع
- ضربه
- هیپوکسی
- عفونت های مغزی
- اختلالات متابولیکی یا فشار خون حاد
علل گسترده هستند و به دسته های عصبی و غیر عصبی تقسیم می شوند.
سایر دلایل غیر عصبی شامل :
- هپاتیت
- سندرم ری
- مسمومیت با مونوکسید کربن
- مسمومیت با سرب
- ادم مغزی در ارتفاع زیاد است
- یک علت نادر ادم مغزی تومور کاذب مغزی است.
هر یک از این مشکلات می تواند باعث تورم مغز شود.
مکانیزم های ایجاد ورم مغز چیست؟
مکانیزم ایجاد ورم مغزی متفاوت است ، که انواع عمده آن شامل وازوژنیک ، سلولی ، اسمزی و میان بافتی است.
ادم مغزی وازوژنیک
رایج ترین شکل ورم مغزی است که در نتیجه اختلال در سد خونی-مغزی ایجاد می شود. با برهم خوردن سد خونی – مغزی، یون ها و پروتئین ها آزادانه در فضای خارج عروقی جریان می یابند که باعث کشش اسمزی مایعات به بینابینی مغز می شود، که امکان هجوم املاح پروتئینی و مایع به داخل پارانشیم مغز ، به ویژه در ماده سفید را می دهد.
ادم سلولی یا سیتوتوکسیک
اغلب در عرض چند دقیقه اول خونریزی / آسیب ایجاد می شود و سلولهای گلایال ، عصبی و اندوتلیال را در مغز تحت تأثیر قرار می دهد. در ادم سیتوتوکسیک ، سلول ها فاقد مکانیسم های هموستاتیک هستند.
به این صورت که در ابتدا سدیم با اختلال در پمپ سدیم، بیش از اندازه وارد سلول شده و به دنبال آن برای متعادل کردن محیط سلول یون های دیگر وارد سلول می شوند. این موضوع باعث افزایش تجمع یون ها و آب درون سلول و در نتیجه تورم سلول می شود. آسیب مغزی و سکته مغزی باعث این نوع ادم می شود.
ادم مغز بینابینی
ناشی از خروج مایع مغزی نخاعی ( CSF ) از فضای داخل بطنی به مناطق بینابینی مغز است. بیماران مبتلا به هیدروسفالی یا مننژیت نمونه هایی از افراد تحت تأثیر این علت هستند. این مایع بیشتر در فضای خارج سلول ماده سفید ایجاد کننده ادم مغزی جمع می شود.
ادم اسموتیک
به طور کلی از اختلالات موثر در اسمولاریته ناشی می شود ، مانند هیپوناترمی ، کتواسیدوز دیابتی( DKA ) یا آسیب شناسی های متابولیکی مشابه. سلولهای مغز در این موارد آب را از پلاسما می کشند و در نتیجه باعث ورم گسترده می شوند.
ورم مغزی و هیدروسفالی
ممکن است ورم مغزی به دلیل وجود بیماری هیدروسفالی باشد. تجمع مایع مغزی نخاعی در محدوده سر و جمجمه را هیدروسفالی می گویند. تجمع این مایع سبب فشار به مغز و ورم مغزی می شود. هیدرو سفالی ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عفونت ،کیست در مغز،تومور مغزی و مشکلات مادرزادی ایجاد شود.
علائم ورم مغز چیست؟
علائم تورم مغز بسته به شدت و علت آن متفاوت است ومعمولاً به طور ناگهانی شروع می شوند. ممکن است به هر یک از این علائم توجه کنید:
- سردرد
- گردن درد یا سفتی
- حالت تهوع یا استفراغ
- سرگیجه
- تنفس نامنظم
- از دست دادن یا تغییرات بینایی
- از دست دادن حافظه
- ناتوانی در راه رفتن
- مشکل صحبت کردن
- بی حسی و گیجی
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
ورم مغز چگونه تشخیص داده می شود؟
مراحلی که پزشک برای تشخیص تورم مغز طی می کند به علائم و علت ایجاد آن ها بستگی دارد. آزمایشات رایج مورد استفاده در تشخیص عبارتند از:
- معاینه سر و گردن
- تست مغز و اعصاب
- سی تی اسکن سر برای شناسایی میزان و محل تورم
- ام آر آی سر برای شناسایی میزان و محل تورم
- آزمایش خون برای بررسی علل تورم
- پونکسیون کمری ( نمومنه برداری از مایع مغزی-نخاعی)
آیا ورم مغزی قابل درمان است؟
اینکه تورم مغزی چه میزان قابل درمان است، کاملا بستگی به نوع آسیب و زمان تشخیص بیماری دارد. موارد جزئی تورم مغز که به خاطر دلایلی مانند ارتفاع متوسط یا ضربه مغزی جزئی ایجاد شده، اغلب در طی چند روز برطرف می شود. هرچند در بیشتر موارد، به سرعت به درمان بیشتری نیاز است. هدف اولیه این است که اطمینان حاصل شود که مغز به اندازه کافی خون و اکسیژن دریافت می کند تا در هنگام رفع تورم و درمان علل اصلی، سالم بماند. در این صورت ممکن است به ترکیبی از درمان های پزشکی و جراحی نیاز داشته باشد. درمان سریع معمولا به بهبودی سریعتر و کاملتر منجر می شود. در غیر این صورت، ممکن است برخی از آسیب ها باقی بماند.
روش های درمان ورم مغزی چیست ؟
روش های درمان برای ادم مغز ممکن است شامل هر ترکیبی از موارد زیر باشد:
اکسیژن درمانی هایپرباریک
تأمین اکسیژن از طریق دستگاه تنفسی یا در یک محفظه به اطمینان از داشتن اکسیژن کافی در خون کمک می کند.
تزریق مایعات
دادن مایعات و دارو از طریق تزریق( IV ) می تواند از افت فشار خون جلوگیری کند. این کار کمک می کند تا پزشک اطمینان حاصل کند که بدن ، از جمله مغز خون کافی دریافت می کند. با این حال ، برخی از مایعات می توانند تورم را بدتر کنند. پزشکان سعی می کنند از مقدار مناسب مایعات مناسب در فردی که تورم مغزی دارد استفاده کنند.
کاهش دمای بدن (هیپوترمی)
کاهش دمای بدن و مغز به رفع تورم کمک می کند و باعث بهبودی مغز می شود. این کار همچنین باعث کاهش سوخت و ساز بدن و مغز می شود، هیپوترمی به عنوان درمانی برای تورم مغز به طور گسترده ای مورد استفاده قرار نمی گیرد.
دارو درمانی
در برخی موارد ادم مغز ، پزشک ممکن است دارویی را برای کمک به تسکین تورم شروع کند. دارو ممکن است به دلایل دیگری مانند کاهش سرعت پاسخ بدن به تورم یا جوگیری از ایجاد لخته ها نیز داده شود. داروهایی که پزشک تجویز می کند به علت و علائم تورم مغز بستگی دارد.
ونتریکولوستومی
در این روش جراح سوراخ کوچکی در جمجمه بریده و یک لوله تخلیه پلاستیکی را وارد می کند. مایع مغزی نخاعی از داخل مغز تخلیه می شود و به کاهش فشار کمک می کند.
جراحی
جراحی ممکن است یکی یا هردو این اهداف را داشته باشد:
- برداشتن بخشی از جمجمه برای از بین بردن فشار داخل جمجمه . به این روش جراحی برداشتن فشار خون گفته می شود.
- از بین بردن یا ترمیم منبع تورم ، مانند ترمیم شریان یا ورید آسیب دیده یا از جلوگیری از پیشرفت آسیب
اثرات طولانی مدت تورم مغز چیست؟
عوارض طولانی مدت ناشی از تورم مغز معمول است. مشکلاتی که مشاهده می کنید به شدت و همچنین محل آسیب بستگی دارد. این عوارض را می توان با اختلال درهر یک از موارد زیر مشاهده کرد:
- خوابیدن
- مهارت های تفکر و توجه
- سردرد
- افسردگی
- مهارت های ارتباطی
- جنبش
بهتر است بدانید، در حالی که برخی از مشکلات ممکن است با گذشت زمان کاهش یابد، برخی دیگر ممکن است نیاز به درمان مداوم داشته باشند.
چگونه می توانم از سر خود محافظت کنم؟
برای محافظت از مغز ، هنگام انجام کارهای روزمره ، این نکات را به خاطر بسپارید:
- هنگام دوچرخه سواری ، اسکیت ، ورزش های تماسی یا انجام فعالیت های دیگری که این احتمال وجود دارد، در حین آن سقوط کرده و به سر خود ضربه بزنید از کلاه ایمنی استفاده کنید.
- هنگام رانندگی یا سوار شدن بر وسایل نقلیه از کمربند ایمنی به طور مناسب استفاده کنید.
- اطمینان حاصل کنید که تمام تلاش خود را برای کنترل فشار خون بالا و بیماری های قلبی انجام می دهید.
- از استعمال سیگار خودداری کنید.
- هنگام مسافرت به ارتفاعات، وقت بگذارید – اجازه دهید بدن، خودش را با ارتفاع سازگار کند.
در صورت داشتن علائم تورم مغزی به چه پزشکی باید مراجعه کنیم؟
با توجه به اینکه این آسیب در محدوده حساس مغز ایجاد می شود، برای درمان این بیماری باید به متخصص مغز و اعصاب و یا جراح متخصص این حوزه مراجعه کنید.
منابع :
دیدگاه کاربران
اطلاعات مفید بود و من شخصاً علائم دارم و پزشک مغز و اعصاب هم این بیماری برای بنده تشخیص دادن اما چیزی که بنده رو سردرگم کرده دلیل بیماری، پزشک بنده علت ورم مغز، استرس تشخیص دادن، ممنون میشم نظرتون بگید
سلام وقتتون بخیر
من امروز صبح سمت چپ پشت سرم احساس درد کردم ولی بهش دست زدم برآمدگی حس کردم ولی هیچ ضربه ای به سرم نخورده
از طرفی هم مادرم تا به حال سه بار سرطان گرفتن
به نظرتون چی میتونه باشه یا اصلا اینا ربطی به هم داره؟؟؟
با عرض سلام خدمت دکتر عزیز ببخشید مزاحم احوال شما شدم من چند روزی میشه که برادرم تصادف کرده و از ناحیه سر ضربه دیده خواب تهیه دوتا عملی که انجام داده در مرحله اول سطح هوشیاریش دو بوده و بعد از عمل دوم سطح هوشیاری روی چهار پنج وایساده اما به علت اینکه تورم مغزی داره جمجمه هنوز باز هستش الان می خوام بدونم که این طرح مغز برادر من تاکی موندگاری کی خوب میشه می خوام بدونم اینکه تورم مغز داداشم چه موقع خوب میشه و اینکه کی میتونن امیدم را ببندم و آیا این که بعد از عمل دوباره امکان داره متورم بشه مغزش و روند بهبودی به چه شکل هایی مانند حالت عادی میتونه سرابه یا بعدش باید از ویلچر استفاده کنه یا چیز دیگه
با عرض خسته نباشید میخواستم بدونم برای کسی که بیماری ورم مغزی تشخصی داده شده انجام کار فیزیکی توی محیط گرم به چه صورته و میتونه این کارو انجام بده ؟ ممنون از پاسخگویی شما
سلام وقتتون بخیر آقای دکتر خدا قوت.من الان نزدیک سه ساله سرم باد میکنه و ی مایعی از لثه ام میزنه بیرون سی تی کردم دکترم گفته سینوسات موردی ندارن ولی من احساس میکنم آب توی سرم و صورتم هست بعضی مواقع خودم تخلیه میکنم سرم کوچیک میشه ولی باز پر میشه نمیدونم دلیلش چیه تا الان دکتر تشخیص ندادن لطفا راهنمایی کنید ممنون میشم
با سلام من دوهفته ای هست گیجگاه هر دو طرف هنگاتم غذا خوردن باد میکنه ودرد و خستگی غیر قابل تحملی بهم دست میده و نمی‌توانم غذا رو بجوم و موقع راه رفتن پاهام درد وخسته میشه به نظرتو.ن چه اقداماتی باید انجام بدم
با سلام من دوهفته ای هست گیجگاه هر دو طرف هنگاتم غذتا خوردن باد میکنه ودرد وخستگی غیر قابل تحملی بهم دست میده ونمی تونم غذا رو بجوم وموقع راه رفتن پاهام درد وخسته میشه به نظرتو.ن چه اقداماتی باید انجام بدم
سلام پسر من چند ماهه پشت سر وگیج کاهش مثل فندوق وبادام ورم میکنه متخصص پوست بردم دارو هارو خورد تمام صورتش جوش ریز زد ورم ها همچنان میزنه،وقتی با تیغ روی ورم خش میندازه چند قطره خون میاد ورم می‌خوابه تو رو خدا راهنمایی کنید چه کار کنیم کجا بریم ممنونم
مهدی
با سلام و عرض دعای خیر …
اینجانب مدت پانزده سال هپاتیت ب داشتم اما اکنون که دوره درمانم تمام شده و باید خیلی خوشحال باشم ، ولی متأسفانه اینگونه نیست. چرا که در اثر این بیماری طولانی و طاقت فرسا دچار ادم مغزی و افت شدیدحافظه ام و از همه بدتر اینکه: درآمد آنچنانی هم برای درمان ندارم. لذا از شما پزشک گرانقدر، خواهشمندم با معرفی داروی مربوطه دست یک استاد موسیقی از کار افتاده را بگیرید.
سلام روز بخیر من مادرم حدودا دو هفته هست که سرشون ورم داره و شدیدا سردر د دارن و سرشون میخواره علت چی میتونه باشه دکتر هم گفته هیچ مشکلی نداری ولی مادرم همچنان اذیت هستن متاسفانه
با سلام و احترام
در شقیقه سمت چپ پسرم ناگهان یک ورم مشاهده کردم.بعد از گذشت ده دقیقه از بین رفت.ایا این مورد خطرناک است یا میتواند نشانه ای از تورم مغزی باشد؟
خیلی نگرانم لطفا راهنمایی بفرمایید.