مراقبت های بعد از جراحی تومور مغزی : چه نکاتی باید رعایت شود؟

تومورهای مغزی در نتیجه رشد غیرطبیعی سلول‌ها ایجاد می‌شوند. این تومورها به دو دسته خوش خیم و بدخیم تقسیم می‌شوند.  تومورهای مغزی باید سریعا تشخیص داده شوند و سریعا مورد درمان قرار بگیرند تا از آسیب به مغز جلوگیری شود. عموما برای درمان تومورهای مغزی روش‌های تهاجمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش‌های درمانی شامل جراحی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی می‌باشد که بسته به شرایط سلامت بیمار و نوع تومور انجام می‌گیرد. بعد از جراحی تومور مغزی بیمار برای مدتی در ICU و تحت مراقبت‌های ویژه خواهد بود. زمانی که بیمار مرخص می‌شود مراقبت‌های بعد از جراحی تومور مغزی نیز بسیار اهمیت دارد و تاثیر بسیاری در بهبود سریع‌تر فرد خواهد گذاشت.

مراقبت های بعد از جراحی تومور مغزی

• استفاده از داروها و کمپرس سرد می‌تواند سردرد، تورم، خارش و درد بدن فرد را کاهش دهد. هر بار یخ را باید برای مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه بر روی خود قرار دهید. البته باید پارچه‌ای حوله‌ای را بین یخ و پوست خود بگذارید و باید از تماس مستقیم یخ با پوست  بپرهیزید. 
• اگر در محل جراحی تورم آبکی ایجاد شد و بعد از ۲ هفته از بین نرفت باید حتما به پزشک مراجعه نمایید. 
• در طول ۱ یا ۲ هفته بعد از جراحی مغز باید برای ویزیت به پزشک مراجعه نمایید. 
• اگر بخیه‌ها جذبی نباشند می‌توانید بعد از ۱۰ الی ۱۲ روز به پزشک مراجعه نمایید و بخیه‌ها را بکشید. 
• ممکن است جویدن در بیماران منجر به ایجاد درد در شقیقه‌ها شود که به علت برش در عضله می‌باشد، با مرور زمان و خوردن غذای نرم این امر بهبود خواهد یافت. البته روند بهبود در افراد مختلف متفاوت است. 
• اگر تومور خوش‌خیم باشد، به درمان اضافی نیاز نخواهد داشت، تنها باید عکس برداری کنترلی در فاصله زمانی مشخص گرفته شود. 
• اگر تومور بدخیم بود، ممکن است به درمان‌های اضافی مانند شیمی‌درمانی و رادیوتراپی  نیاز داشته باشد. 
• در هر زمانی که احساس خستگی کردید باید استراحت کنید. خواب کافی به بهبود شما کمک می‌کند. 
• در زمان خواب یا استراحت به صورت صاف نخوابید. در صورتی که روی زمین‌ می‌خوابید بالای تشک را پای دیوار بیندازید و یک پشتی را با زاویه ۴۵ درجه به دیوار تکیه داده تا با کشیدن تشک روی پشتی حالت تخت بیمارستانی و بالا بودن سر نسبت به بدن را ایجاد نمایید. در صورتی که بر روی تخت می‌خوابید می‌توانید پشتی یا بالشت بزرگی زیر قسمت بالایی تشک قرار بدهید، تا سرتان در ارتفاع بالاتری از پاها قرار بگیرد.
• حداقل برای مدت ۳ ماه بعد از جراحی کرانیوتومی نباید موهای سر خود را رنگ کنید. 
• بعد از این‌ که دراز کشیدید، بهتر است به آرامی از جای خود بلند شوید تا دچار سرگیجه نشوید. 
• بعد از ۳ تا ۵ روز جراحی می‌توانید سر خود را با شامپو بچه و آب شستشو دهید. البته حمام نباید طولانی شود. 
• می‌توانید هر روز پیاده‌روی کنید. می‌توانید هر روز میزان پیاده‌روی خود را افزایش دهید. این کار می‌تواند جریان خون را در بدن بهبود ببخشد و از بیماری‌هایی مانند ذات الریه و یبوست جلوگیری نماید.
• برای مدت ۲ الی ۳ ماه باید از رانندگی کردن خودداری نمایید. 
• از برداشتن اشیا سنگین باید خودداری نمایید. 
• هنگم نماز خواندن بهتر است مهر را بالا بیاورید.
• سفر بعد از جراحی تومور مغزی به گستردگی، چگونگی دوران بهبود و طرح درمان و البته طول سفر بستگی دارد. قبل از هر کاری باید با پزشک در این باره صحبت نمایید. 
• استفاده طولانی‌مدت از لوازم الکترونیکی مانند گوشی تلفن همراه و قرار گرفتن در معرض امواج رادیویی، برای بیماران تومور مغزی ضرر دارد و باید از آن دوری کنند. البته این مسئله در مورد افراد سالم نیز صدق می‌کند.
• اگر بیمار در حافظه خود دچار اختلالات شده باشد، توصیه می‌شود که بیشتر با دوستان و آشنایان ارتباط داشته باشد و با آن‌ها صحبت کند. البته این کار باید به دور از شلوغی انجام شود تا بیمار خسته نشود.
• بهتر است بیمار در طول دوره نقاهت به تنهایی از منزل خارج نشود و از رفتن به مکان‌های مرتفع نیز اجتناب کند.
• از انجام فعالیت‌های پرخطر مانند بالارفتن از نردبان حداقل تا ۳ ماه بعد از جراحی خودداری کنید.
• از انجام فعالیت‌های طاقت‌فرسایی مانند دوچرخه‌سواری، دویدن، وزنه‌برداری و یا ورزش‌های هوازی تا ۳ ماه اجتناب نمایید.
• از انجام ورزش‌های خشن و پربرخورد تا ۶ ماه بعد از جراحی خودداری‌ نمایید.
• حتما بعد از جراحی تومور مغزی فیزیوتراپی توصیه می‌شود، زیرا می‌تواند به بهبود فرد کمک کند. 

مراقبت از زخم جراحی و بهبود آن

• زخم جراحی باید تمیز نگه‌داشته شود. روزانه باید جای زخم خود را استریل کنید و پانسمان را عوض نمایید. 
• در زمان خواب نباید بر روی زخم فشار وارد نمایید و وزن خود را بر روی آن قرار دهید، زیرا این کار سبب قطع جریان گردش خود در لبه‌های زخم می‌شود. همین امر روند بهبود را طولانی تر خواهد کرد. 
• استعمال دخانیات می‌تواند در روند ترمیم اختلال ایجاد کند و روند بهبود را کاهش می‌دهد. بهتر است در دوران نقاهت از استعمال دخانیات جلوگیری کند. 
• برای مدت ۵ تا ۷ روز پس از جراحی از حمام کردن بپرهیزید. زمانی می‌توانید حمام کنید که زخم کاملا خشک شده و قرمزی و ترشحی در آن مشاهده نشود.
• از ضربه به محل جراحی سر تا ۶ ماه جدا بپرهیز زیرا ممکن است باعث جابه‌جایی استخوان شود.

رژیم غذایی

• پس از جراحی تومور مغزی، بیمار برای مدت ۲۴ ساعت هوشیاری کافی برای خوردن غذاهای مختلف را ندارد.به همین دلیل بهتر است از مایعات برای تغذیه بیمار استفاده شود تا مواد مغذی مورد نیاز وارد بدن شود.
• بعد از گذشت ۲۴ ساعت، بیمار کم‌کم هوشیاری خود را به دست می‌آورد توانایی غذا خوردن را به دست خواهد آورد. در این زمان مصرف سوپ یا غذاهای بسیار نرم برای تغذیه توصیه می‌شود.
• در این مدت بهتر است غذاهای کم‌نمک در اختیار بیمار قرار گیرد و از خوردن غذاهای چرب و مصرف قند خودداری نمایید.
• اگر درد معده دارید، خوردن غذاهای کم چرب توصیه می‌شود.
• از مصرف غذاهای با طبع سرد خودداری نمایید. اگر مصرف می‌کنید در کنار آن بهتر است خوراکی طبع گرم مصرف کنید.
• روزانه باید ۸ تا ۱۰ لیوان مایعات مصرف نمایید.
• بهتر است در این دوره بصورت روزانه مکمل‌های فیبری را مصرف نمایید، زیرا ممکن است بعد از جراحی تومور مغزی مثانه و روده عملکرد طبیعی خود را نداشته‌ باشد. اگر تا چند روز بعد از جراحی یبوست شما برطرف‌ نشد از پزشک خود بخواهید تا ملین‌های خفیف برای شما تجویز نمایید.
• گنجاندن مواد پروتئینی و انواع ویتامین‌ها در رژیم غذایی بیمار می‌تواند به کاهش استرس و نگرانی کمک کند و توان از دست رفته او را سریع‌تر بازگرداند. در این موارد می‌توان از قرص‌های مکمل نیز برای دریافت نتیجه بهتر استفاده کنید. 

مصرف دارو

• اگر از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مانند وارفارین (کومادین)، کلوپیدوگرل (پلاویکس) یا آسپرین مصرف می‌کنید، باید با پزشک خود درباره مصرف مجدد آن صحبت کنید. 
• داروی بیماری‌های داخلی و قلب مثل مرض قند و فشارخون را طبق دستور زمان ترخیص و در صورتی که دستوری نبود، مانند قبل از جراحی مصرف کنید و ترجیحا طی یک ماه از جراحی برای کنترل مجدد به پزشک قلب یا داخلی مراجعه کنید.
• داروهای مسکن‌ را طبق دستورالعمل‌های پزشک مصرف‌ نمایید. مصرف بیش از حد مسکن می‌تواند در روند بهبود زخم اختلال ایجاد نماید. در صورتی که پزشک برای بیمار دارو مسکن تجویز نکرد می‌تواند در مورد مصرف مسکن‌های بدون نسخه سوال کند. 
• آنتی‌بیوتیک را باید دقیقا طبق دستور پزشک مصرف نمایید. به صورت خود سر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را متوقف‌ نکنید بلکه باید تا اتمام دوره‌ی معین شده مصرف شوند.
• در صورتی که پزشک برای پیشگیری از تشنج داروهایی برای شما تجویز کرد حتما باید مصرف آن ها را طبق دستورالعمل‌های پزشک دنبال نمایید. پس از جراحی مغز مصرف داروی ضد تشنج اهمیت زیادی دارد.

بارداری و جلوگیری از بارداری

بعد از جراحی تومور مغزی به علت عوارض بیهوشی، داروهای خاص و پرتودرمانی برای جنین در رحم بارداری توصیه نمی‌شود. پزشک و بیمار زمان بارداری را بعد از جراحی و پرتودرمانی و نظارت تعیین می‌کنند. مصرف داروهای جلوگیری از بارداری نیز باید تحت نظر پزشک انجام بگیرد. روش‌های انسدادی جلوگیری در هر زمان قابل قبول‌تر هستند و با هیچ کدام از روش‌های درمان تداخل ندارند.

دوره نقاهت بعد از جراحی تومور مغزی

دوره نقاهت بعد از جراحی تومور مغزی به نوع تومور، میزان خطرناک بودن و پیچیدگی جراحی بستگی دارد. مدت زمان لازم برای بهبودی بعد از جراحی بین ۴ الی ۸ هفته می‌باشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر بیمار عوارض زیر را مشاهده کرد، سریعا باید با اورژانس تماس بگیرد:

• مشکلات تنفسی
• تشنج بی‌سابقه
• افزایش حساسیت به نور، خشک و سفت شدن گردن یا تب بالای ۳۸ درجه
• قرمز، متورم و دردناک شدن ساق پا
• خروج مایع شفاف بی‌رنگ از بینی یا گوش
• توهم داشتن
• سردرد یا گردن درد شدید
• تورم یا قرمزی در محل زخم
• ترشح خون یا مواد دیگر از محل زخم
• حساسیت به داروها
• غش کردن یا تشنج
• اختلالات گفتاری
• بیشتر شدن تشنج‌ها
• تغییر در نوع تشنج
• اختلال در ادرار
• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
• گیجی بیمار یا فراموشکاری وی
• تغییر در رفتار یا خلق و خوی بیمار
• مشکلات و اختلال در بینایی یا شنوایی
• خستگی بیش از حد یا به سختی از خواب بیدار شدن
• حالت تهوع یا استفراغ
• احساس ضعف در بازوها یا پاها یا به سختی راه رفتن
• بیشتر یا شدیدتر شدن سردردها
• احساس گزگز و سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در صورت، بازوها یا پاها