گلیوم ساقه مغز در کودکان : علائم، تشخیص و درمان آن

گلیوم ساقه مغز در کودکان معمولاً به گروه تومورهایی تعلق دارد که به عنوان آستروسیتوما شناخته می‌شوند، گلیوم ساقه مغز یکی از شایع‌ترین انواع تومور مغزی که می‌تواند در کودکان ایجاد شود. آستروسیتوما از نوع خاصی از سلول‌های مغز به نام آستروسیت ایجاد می‌شود. گلیوم‌های ساقه مغز بر اساس درجه آن‌ها به زیر گروه‌هایی تقسیم می‌شوند. هر چه درجه تومور کمتر باشد، درمان تهاجمی کم‌تری دارد. گلیوم‌های ساقه مغز می‌توانند تومورهای درجه ۱، ۲، ۳ یا ۴ باشند.

آستروسیتومای درجه ۲ در ساقه مغز اغلب بسیار سریع‌تر از تومورهای درجه ۲ در مغز رشد می‌کند و می‌تواند به یک تومور درجه بالاتر تبدیل شود. آستروسیتومای درجه ۳ و درجه ۴ بسیار سریع رشد می‌کنند، به ویژه در ساقه مغز. دلیل رشد بسیار سریع این تومورها در این ناحیه خاص از مغز هنوز ناشناخته است. از آنجایی که بسیاری از تومورهای ساقه مغز بیوپسی نمی‌شوند، تشخیص معمولاً بر اساس ظاهر تومور در اسکن MRI انجام می‌شود. بیش‌تر تومورهایی که از ناحیه ساقه مغز ایجاد می‌شوند، به غیر از تومورهای درجه ۱ اثبات شده، بسیار بدخیم در نظر گرفته می‌شوند.

علائم و نشانه‌های گلیوم ساقه مغز در کودکان

پسران و دختران به طور مساوی تحت تأثیر گلیوم ساقه مغز قرار می‌گیرند که اغلب در سنین ۵ تا ۱۰ سالگی است. بیماران معمولاً شروع ناگهانی علائم را در طی چند روز یا چند هفته تجربه می‌کنند. علائم معمول گلیوم ساقه مغز دز کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ناهنجاری در حرکت چشم
• ضعف یک طرف صورت
• بی حسی یا ضعف اندام ها
• مشکل در تعادل
• سردرد
• احتمالا حالت تهوع

تشخیص گلیوم ساقه مغز در کودکان

گلیوم ساقه مغز در کودکان معمولاً زمانی تشخیص داده می‌شود که علائم مربوط به اختلال عملکرد اعصاب جمجمه مانند دوبینی و مشکل در صحبت کردن یا بلع، منجر به مطالعه تصویربرداری شود. MRI مغز توده‌ای را در ساقه مغز نشان می‌دهد. اغلب، MRI تنها چیزی است که برای تشخیص گلیوم ساقه مغز لازم است. در برخی موارد، تومور ظاهر معمولی اکثر گلیوم‌های ساقه مغز را ندارد و جراح مغز و اعصاب گزینه برداشتن تومور با جراحی یا حداقل انجام بیوپسی را مورد بحث قرار می‌دهد. در سال‌های اخیر، ضایعات ساقه مغز بسیار بیشتر بیوپسی می‌شوند، هم برای تایید تشخیص و هم برای به دست آوردن بافت تومور برای تجزیه و تحلیل مولکولی که روزی به تصمیم‌گیری‌های درمانی کمک می‌کند.

درمان گلیوم ساقه مغز در کودکان

جراحی به تنهایی می‌تواند گلیوماهای درجه ۱ ساقه مغز را درمان کند. اگر جراحی نتواند بیشتر تومور قابل مشاهده را از بین ببرد، پرتودرمانی بسیار موثر است. متأسفانه، اکثر گلیوماهای ساقه مغز در کودکان آستروسیتومای درجه ۳ یا ۴ به سرعت در حال رشد هستند و حتی تومورهای درجه ۲ به سرعت رشد می‌کنند. از آنجایی که تومور مستقیماً در ساقه مغز رشد می‌کند، در ناحیه‌ای به نام پونز، جراحی برای برداشتن تومور امکان پذیر نیست. این ناحیه از مغز بسیاری از عملکردهای حیاتی لازم برای بقا از جمله تنفس، ضربان قلب و فشار خون را کنترل می‌کند.

در عین حال، اگر تومور به رشد خود ادامه دهد، این عملکردها می‌توانند تحت تأثیر خود تومور قرار گیرند. به همین دلیل درمان در اسرع وقت شروع می‌شود. اگر درمان رشد تومور را کنترل نکند، مشکلات تنفسی، ضربان قلب، فشار خون و سایر نقایص عصبی در نهایت ایجاد خواهد شد.

پرتو درمانی

موثرترین و رایج‌ترین درمان اولیه پرتودرمانی است. پرتودرمانی معمولا در یک دوره شش هفته‌ای انجام می‌شود. در برخی موارد پزشکان اشکال مختلفی از شیمی درمانی را در طول یا بعد از پرتودرمانی یا هر دو اضافه می‌کنند. اگر شیمی درمانی انجام شود، تا زمانی که برای کنترل رشد تومور موثر باشد، ادامه می‌یابد. رشد مجدد تومور معمولاً با شیمی درمانی، با استفاده از داروهای استاندارد یا تجربی درمان می‌شود. در بسیاری از موارد، درمان اولیه رشد تومور را اغلب برای چندین ماه کنترل می‌کند. متأسفانه، این تومورها تمایل دارند در کمتر از یک سال دوباره رشد کنند. درمان رشد مجدد تومور کمتر از درمان اولیه مؤثر است و ممکن است رشد تومور را فقط برای چند ماه کنترل کند یا اصلاً کنترل نشود.

پیگیری بعد از درمان

تومورهای مغزی اولیه، از جمله گلیوم ساقه مغز، گروه متنوعی از بیماری‌ها هستند که با هم شایع‌ترین تومور دوران کودکی را تشکیل می‌دهند. تجزیه و تحلیل ایمونوهیستوشیمی، یافته‌های سیتوژنتیک و ژنتیک مولکولی، و اندازه گیری فعالیت میتوزی به طور فزاینده‌ای در تشخیص و طبقه بندی تومور استفاده می‌شود. تومورهای مغزی بر اساس بافت شناسی طبقه بندی می‌شوند، اما محل تومور و میزان گسترش عوامل مهمی هستند که بر درمان و پیش آگهی تاثیر می‌گذارند.

کلام آخر

اصطلاح گلیوم ساقه مغز یک توصیف عمومی است که به هر تومور با منشاء گلیال که در ساقه مغز ایجاد می‌شود. و به مغز میانی، پونز و مدولا اشاره دارد. این بیماری در ناحیه‌ای از ساقه مغز (پایین‌ترین بخش ساقه مانند مغز) به نام پونز رخ می‌دهد که بسیاری از حیاتی‌ترین عملکردهای بدن مانند تنفس، فشار خون و ضربان قلب را کنترل می‌کند. به دلیل موقعیت آن در مغز و سرعت پیشرفت آن، DIPG یک تومور بدخیم مغزی درجه بالا است. DIPG یک تومور گلیال است، به این معنی که از بافت گلیال مغز که از نورون‌های مغز پشتیبانی و محافظت می‌کند، ایجاد می‌شود. ۱۰ درصد از تومورهای سیستم عصبی مرکزی دوران کودکی را تشکیل می‌دهد.